سیستم اطفا حریق گاز هالون چیست؟

تدبیر: سیستم اطفا حریق گاز هالون، همانطور که از نام مشخص است، حاوی یک ماده خاموش‌کننده به نام گاز هالون است. هالون یک گاز فشرده و به شکل مایع است که با ایجاد اختلال در فرآیند شیمیایی احتراق، گسترش آتش را متوقف کرده و نهایتاً آن را مهار می‌کند. یکی از مزیت‌های اصلی ماده خاموش‌کننده هالون آن است که پس از تبخیر اثری از خود باقی نمی‌گذارد. بر خلاف سایر سیستم‌های اطفا حریق پاک امروزی که سازگار با محیط زیست هستند، یک ایراد بزرگ به مواد خاموش‌کننده هالون وارد است که به لایه اوزون آسیب می‌رساند. در ادامه به شما خواهیم گفت که سیستم اطفا حریق هالون چیست، نحوه عملکرد آن چگونه است و مهم‌تر از همه، چرا استفاده از آن ممنوع اعلام شده و بهترین جایگزین برای هالون کدام گزینه است.

سیستم اطفا حریق گاز هالون چیست؟

سیستم هالون نوعی سیستم اطفا حریق گازی است که از گاز هالون به عنوان عامل خاموش‌کننده بهره می‌برد. گاز هالون در دهه ۱۹۸۰ به عنوان یک ترکیب مضر و تخریب‌کننده لایه اوزون شناخته شد و متعاقباً، استفاده از آن ممنوع اعلام گردید. امروزه، نصب و به‌کارگیری سیستم‌های هالون تنها زمانی مجاز است که فرد بتواند ثابت کند لزوماً به سیستم اطفا حریق هالون نیاز دارد. همچنان از سیستم‌های هالون قدیمی استفاده می‌شود و به‌کارگیری آن‌ها منع قانونی ندارد. با وجود این، بسیاری از دولت‌ها مردم را تشویق می‌کنند که سیستم‌های هالون خود را از رده خارج کرده و از سیستم‌های ایمن‌تر به عنوان جایگزین استفاده کنند. گاز هالون اگرچه فاقد پسماند است، اما بخارات آن در صورت استنشاق سمی هستند و بایستی تمام جوانب احتیاط را هنگام استفاده رعایت کرد.

گاز هالون از نظر الکتریکی نارسانا بوده و به عنوان مؤثرترین عامل خاموش‌کننده برای استفاده در هواپیما شناخته شده است. هالون تا همین چندی پیش در کپسول‌های آتش نشانی هواپیما، اعم از قابل حمل و ثابت، به صورت جهانی مورد استفاده قرار می‌گرفت. گاز هالون اساساً به دو شکل هالون ۱۲۱۱ (برومو کلرو دی فلورو متان یا به اختصار BCF) و هالون ۱۳۰۱ (برومو تری فلورو متان) به کار گرفته می‌شود. از گاز هالون ۱۲۱۱ تنها در خاموش‌کننده‌های قابل حمل استفاده می‌شود و یک عامل جریان‌ساز است. در مقابل، گاز هالون ۱۳۰۱ در تجهیزات خاموش‌کننده ثابت مثل محفظه بار یا موتورها کاربرد دارد و یک عامل فلودینگ کامل است.

همانطور که در ادامه شرح خواهیم داد، استفاده از گاز هالون بخاطر مسائل محیط زیستی و تاثیر مخرب بر سلامت انسان، از سال ۱۹۹۰ ممنوع اعلام شده است. همین امر باعث شده است تا سیستم اطفا حریق آیروسل، به عنوان بهترین جایگزین هالون در دنیا معرفی شود. چنانچه به دنبال خرید یک سیستم اطفا حریق مؤثر و غیرسمی هستید، بهتر است بیشتر با آیروسل تدبیر و مزایای آن آشنا شوید. برای خرید جدیدترین نسل آیروسل، بر روی دکمه زیر کلیک کنید.

عملکرد سیستم اطفا حریق گاز هالون

هر دو نوع گاز در سیستم اطفا حریق گاز هالون با ترکیبی از اثرات شیمیایی و فیزیکی کار می‌کنند. اثرات شیمیایی گاز هالون، که اثر غالب را در مهار حریق دارند، توسط اتم‌های موجود در گاز حاصل می‌شود که مستقیماً به دو طریق باعث ایجاد اختلال در فرآیند احتراق می‌شوند.

• اتم‌های برم، ید و کلر به شکل کاتالیزوری عمل می‌کنند، به طوری که هر اتم مکرراً در از بین بردن رادیکال‌های آزاد مهم گازهای احتراق نقش ایفا می‌کند.
• اتم‌های فلوئور با رادیکال‌های آزاد واکنش داده و پیوندهای شیمیایی قوی را شکل می‌دهند که احتراق را خنثی می‌کنند. اما این اتم‌ها تنها یک بار این کار را می‌توانند انجام دهند و پس از آن تحلیل می‌روند. اثرات فیزیکی شامل هم کاهش دما و هم رقیق شدن است.

زمانی که یک گاز غیرواکنشی به گاز قابل اشتعال اضافه می‌شود، کاهش دما اتفاق می‌افتد، زیرا گرمای آزادشده در نتیجه واکنش مولکول‌های اکسیژن با منبع سوخت باید در کل محیط توزیع شود. با کاهش دما، سرعت واکنش شیمیایی احتراق به سرعت پایین می‌آید و چنانچه غلظت گاز بی‌اثر اضافه‌شده به اندازه کافی بالا باشد، شعله آتش به طور کلی مهار می‌شود.

مخلوط‌های گاز هالون نه تنها خنثی هستند، بلکه وقتی از حالت تحت فشار خارج می‌شوند، دمای پایینی نیز دارند.  رقیق‌سازی یک موضوع ساده برای کاهش فراوانی برخورد اکسیژن و منبع سوخت است، به طوری که سرعت واکنش شیمیایی کمتر می‌شود. با وجود این، بزرگی این اثر در مقایسه با بازدارندگی شیمیایی (اثر غالب) و اثرات حرارتی نسبتاً کم است.

بیشتر بخوانید: معرفی انواع سیستم اطفا حریق

چرا استفاده از گازهای هالون ممنوع شده است؟

اگرچه هالون دیگر تولید نمی‌شود، اما چنانکه اشاره شد، هنوز هم از سیستم‌های قدیمی حاوی گازهای خاموش‌کننده هالون استفاده می‌شود. اگرچه هالون توسط انجمن ملی حفاظت در مقابل آتش به عنوان یک عامل تمیز در نظر گرفته می‌شود، زیرا از نظر الکتریکی نارسانا است و پسماندی از خود به جا نمی‌گذارد، اما دارای پتانسیل بالایی برای تخریب لایه اوزون است و منجر به تشدید پدیده گرمایش جهانی می‌شود. در اول ژانویه ۱۹۹۴، تولید هالون مطابق با پروتکل مونترال و طبق اعلام آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا، ممنوع اعلام شد. اگرچه استفاده از سیستم‌های مبتنی بر گاز هالون از آن زمان تاکنون کاهش یافته است، اما هنوز هم تقاضا برای آن در موارد خاص وجود دارد.

تأثیر گاز هالون بر روی انسان

به طور کلی، گاز هالون برای انسان ایمن است و می‌توان از آن در فضاهای محصور استفاده کرد. استفاده از سیستم اطفا حریق گاز هالون گسترش یافت، زیرا هالون دارای ترکیب شیمیایی پایداری است که به تجهیزات حساس، اسناد و دارایی‌های ارزشمند آسیب وارد نمی‌کند. از سیستم‌های اطفا حریق مبتنی بر گاز هالون هنوز هم در مکان‌هایی مانند اتاق‌های کامپیوتر و ارتباطات استفاده می‌شود. این سیستم در موارد نظامی مانند کشتی‌ها، هواپیماها و تانک‌ها نیز کاربرد دارد. به علاوه، به‌کارگیری سیستم‌های اطفا حریق هالون در هواپیماها به دلیل کارایی آن برای استفاده در فضاهای بسته، همچنان مورد تأیید اداره هوانوردی فدرال است.

از اثرات سلامتی گزارش‌شده در برخی موارد مربوط به استفاده از خاموش‌کننده‌ هالون، می‌توان به خفگی، سرمازدگی، سوختگی پوست و همچنین تحریک پوست و چشم اشاره کرد. استنشاق ترکیبات هالون با غلظت‌های بالا می‌تواند باعث اختلالات دستگاه عصبی مرکزی مانند سرگیجه، بیهوشی و سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها شود. قرار گرفتن در معرض ترکیبات هالون همچنین ممکن است باعث ایجاد حساسیت قلبی و در نتیجه، ضربان قلب نامنظم و حتی حملات قلبی (در موارد شدید) شود. این بدان خاطر است که در نتیجه استفاده از گازهای هالون برای مهار آتش، محصولات جانبی مانند هیدروژن کلرید، هیدروژن برومید و هالوژن‌های آزاد (هر چند در مقادیر کم) تولید می‌شوند.

جایگزین‌های هالون برای استفاده در سیستم اطفا حریق

در حالی که گازهای هالون ۱۲۱۱ و ۱۳۰۱ در خاموش کردن آتش بسیار عالی عمل می‌کنند، اما همانطور که گفته شد، پتانسیل تخریب لایه اوزون و تشدید گرمایش جهانی را دارند. در پاسخ به ممنوعیت استفاده از گازهای هالون، سیستم‌های اطفا حریق پاک وارد عرصه شدند. از محبوب‌ترین جایگزین‌های هالون می‌توان به سیستم‌های novec 1230، fm-200 و سیستم اطفا حریق آیروسل اشاره کرد. این سیستم‌ها دارای مزایای مشابهی مانند هالون، از جمله قابلیت استفاده در فضاهای محصور و بدون پسماند، هستند که آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای استفاده در فضاهایی تبدیل می‌کند که تجهیزات حساس وجود دارند. به علاوه، با به‌کارگیری این سیستم‌ها، تمیزکاری پس از انجام عملیات اطفا حریق راحت‌تر است و مهم‌تر اینکه، آسیبی به لایه اوزون وارد نمی‌کنند و دارای پتانسیل تشدید گرمایش جهانی صفر هستند.

یکی دیگر از جایگزین‌های سیستم اطفا حریق گاز هالون، گزینه‌هایی هستند که از گاز دی اکسید کربن به عنوان عامل خاموش‌کننده استفاده می‌کنند. این گاز نیز به لایه اوزون آسیب وارد نمی‌کند، اما اشکال استفاده از گاز CO2 این است که برای سرکوب آتش، اکسیژن را جابجا می‌کند که در صورت استفاده در فضاهای محصور، ممکن است منجر به خفگی شود. اگرچه جایگزین‌های مختلفی برای سیستم اطفا حریق گاز هالون در بازار وجود دارد، اما هنگام انتخاب یک سیستم اطفا حریق با عامل خاموش‌کننده پاک، مهم است که همه گزینه‌های موجود را به دقت ارزیابی کنیم. از آنجایی که سیستم novec 1230 در بازار ایران وجود ندارد و مشکلاتی در برخی موارد استفاده سیستم fm-200 در محیط‌های حساس مانند مراکز داده مشاهده شده است، توصیه ما استفاده از نسل جدید سیستم‌های گازی آیروسل است که توسط شرکت تدبیر عرضه می‌شود.

سیستم اطفا حریق آیروسل تدبیر بهترین جایگزین سیستم هالون

سیستم اطفا حریق آیروسل تدبیر نسل جدیدی از سیستم‌های اطفا حریق آیروسل است که با تکیه بر فناوری‌های منحصربه‌فرد تولید و روانه بازار شده است. در این نسل از سیستم‌های آیروسل ایرادات مربوط به نسل‌های قبلی مانند حرارت بالای گاز خروجی، رسوب و پسماند مواد آیروسل و همچنین، احتمال وارد شدن صدمات به افراد حاضر در محل برطرف شده است. سیستم اطفا حریق آیروسل تدبیر، به عنوان بهترین جایگزین سیستم‌های هالون، هیچ ضرری برای محیط زیست ندارد و منجر به تخریب لایه اوزون یا تشدید پدیده گرمایش جهانی نمی‌شود. این سیستم همچنین برای استفاده در محیط‌هایی مانند سیستم اطفا حریق دیتاسنترها که تجهیزات حساس زیادی وجود دارد، یک گزینه ایده‌آل است.

برای آشنایی کامل با بهترین جایگزین سیستم اطفا حریق گاز هالون و یا دریافت مشاوره رایگان در خصوص نصب و راه‌اندازی سیستم‌های آیروسل تدبیر، می‌توانید از طریق دکمه‌های زیر اقدام کنید.

سوالات متداول سیستم اطفا حریق گاز هالون