سیستم اطفا حریق فوم چیست؟

تدبیر: سیستم‌های اطفا حریق در محیط‌های صنعتی، با توجه به فاکتورهای مختلف، در انواع گوناگونی راه‌اندازی می‌شوند. در محیط‌هایی که مایعات اشتعال‌زا مانند بنزین، نفت یا تینر نگهداری می‌شوند، سیستم‌های اطفا حریق فوم بهترین گزینه هستند. سیستم اطفا حریق فوم در واقع نوعی سیستم آبپاش مرطوب است که از ترکیب آب، خاموش‌کننده کف یا همان فوم و هوا برای اطفای حریق در مقیاس بزرگ استفاده می‌کند. با به‌کارگیری سیستم اطفا حریق فوم، می‌توان آتش‌سوزی‌های گسترده را در عرض چند ثانیه با کارایی باورنکردنی خاموش کرد. در ادامه خواهیم گفت که سیستم اطفا حریق فوم چیست، عملکرد آن چگونه است و چه کاربردهایی دارد. با مجله تدبیر همراه باشید.

ماده خاموش‌کننده فوم چیست؟

قبل از آنکه وارد بحث سیستم اطفا حریق فوم چیست شویم، بهتر است که تعریفی از خود ماده خاموش‌کننده فوم ارائه دهیم. فوم در سیستم‌های اطفا حریق عبارت است از یک ماده خاموش‌کننده که می‌تواند آتش‌سوزی مایعات قابل اشتعال یا قابل احتراق را با خنک کردن و جدا کردن منبع احتراق از سطح مهار کند. ماده خاموش‌کننده فوم آتش و بخارات را به صورت یکسان فرو می‌نشاند و خفه می‌کند. یکی از مزیت‌های مهم ماده خاموش‌کننده کف آن است که می‌تواند از احتراق مجدد جلوگیری کند. از این ماده خاموش‌کننده با عنوان «فوم آتش نشانی» نیز یاد می‌شود.

سورفکتانت، حلال‌های آلی ضد حریق مثل تری متیلن گلیکول، تثبیت‌کننده کف و مواد بازدارنده خوردگی ترکیبات اصلی در فوم آتش نشانی هستند. این عامل کف‌کننده از حباب‌های کوچک پر از هوا تشکیل یافته است که در مقایسه با آب، از چگالی کمتری برخوردار هستند. ماده خاموش‌کننده فوم در حقیقت از آب، کنسانتره فوم و هوا تشکیل شده است. تولیدکنندگان مختلف از محلول‌ها و کنسانتره‌های فوم مخصوص خودشان استفاده می‌کنند. نسبت ترکیب فوم به آب در تولید فوم آتش نشانی بستگی به این دارد که کجا از آن استفاده خواهد شد.

بیشتر بخوانید: انواع سیستم اطفا حریق

سیستم اطفا حریق فوم چیست؟

چنانکه اشاره شد، سیستم اطفا حریق فوم در حقیقت نوعی سیستم آبپاش یا همان اسپرینکلر آب است که برای اطفای حریق‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال استفاده می‌شود. این بدان خاطر است که در این سیستم، آب و عامل خاموش‌کننده به صورت خودکار با یکدیگر ترکیب شده و سپس، از طریق سیستم اسپرینکلر، بر روی آتش پاشیده می‌شود. سیستم اطفا حریق فوم عملکرد فوق‌العاده‌ای را در اطفای آتش‌سوزی‌های گسترده ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، تینر و امثال آن‌ها از خود به نمایش می‌گذارد. این در حالی است که استفاده از فقط آب نه تنها تأثیرگذار نیست، بلکه چه بسا باعث گسترش بیشتر آتش‌سوزی مایعات قابل اشتعال خواهد شد.

عملکرد سیستم اطفا حریق فوم

حال که تعریف کردیم سیستم اطفا حریق فوم چیست، نحوه عملکرد آن برای اطفای حریق را بررسی خواهیم کرد. سیستم‌های اطفا حریق فوم، آتش را با جدا کردن سوخت از اکسیژن مهار می‌کنند. به عبارت فنی‌تر، این سیستم‌ها برای خنک کردن آتش و پوشش دادن سوختی که آتش مصرف می‌کند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. به این طریق، از تماس اکسیژن با آتش جلوگیری می‌شود که این امر به نوبه خود، توانایی احتراق را کاهش می‌دهد.

برای انجام این کار، ماده خاموش‌کننده فوم با تشکیل یک پوشش پتو مانند بر روی سطح سوخت، آن را خفه می‌نماید. سپس، محتویات آب موجود در فوم آتش نشانی، سوخت را خنک می‌کند. به علاوه، تأثیر خنک‌کنندگی آب بر روی ناحیه‌ای از سوخت که با ماده فوم پوشانده شده است، باعث خواهد شد که از احتراق مجدد به واسطه بخارات قابل اشتعال جلوگیری شود.

بیشتر بخوانید: سیستم اطفا حریق بیوورسال

سیستم اطفا حریق فوم چگونه عامل خاموش‌کننده را تخلیه می‌کند؟

طراحی سیستم‌های اطفا حریق فوم بسیار شبیه به سیستم‌های اسپرینکلر است که در آن آب ذخیره‌شده از طریق شبکه‌ای از لوله‌ها جریان پیدا می‌کند و سپس، از طریق نازل‌های تعبیه‌شده تخلیه می‌شود. با وجود این، یک تفاوت بین سیستم‌های اطفا حریق فوم با دیگر سیستم‌های اسپرینکلر متداول وجود دارد. در اینجا، علاوه بر آب، عامل خاموش‌کننده کف نیز از طریق نازل‌ها برای سرکوب آتش در محیط پخش می‌شود.

عامل کف‌کننده جدا از آب ذخیره می‌شود و این دو قبل از آنکه تخلیه شوند، در سیستم لوله‌کشی مخلوط می‌گردند. در قسمت انتهایی لوله یک نازل قرار دارد. در آخرین لحظه و قبل از تخلیه، فوم آتش نشانی به داخل آب اضافه می‌شود. هنگامی که آب با ماده خاموش‌کننده فوم مخلوط می‌شود، انبساط رخ می‌دهد و پوشش بزرگی از کف برای پر کردن محیط مورد نظر به وجود می‌آید.

کاربرد سیستم اطفا حریق فوم

معمولاً در مناطق بزرگی که مایعات قابل اشتعال یا قابل احتراق زیادی وجود دارد، سیستم‌های فوم برای اطفای حریق کاربرد دارند. به عنوان مثال، برخی از کاربردهای رایج سیستم اطفا حریق فوم عبارتند از:

• آشیانه هواپیما
• انبارها
• کاربردهای دریایی
• سیستم اطفا حریق پالایشگاه‌ها
• محل‌های ذخیره‌سازی مایعات قابل اشتعال
• تأسیسات تست موتور جت

باید اشاره کنیم دلیل اینکه سیستم‌های اطفا حریق فوم بیشتر در این محیط‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، آن است که این نوع سیستم نه تنها حریق را اطفا می‌کند، بلکه همچنین شعله آتش را خفه می‌کند. این امر به نوبه خود در جلوگیری از شعله‌ور شدن مجدد نقش مهمی را ایفا می‌نماید.

انواع فوم آتش نشانی

فوم‌های آتش نشانی به سه دسته تقسیم می‌شوند که دارای ویژگی‌های مختلفی مانند نرخ انبساط هستند. این سه دسته عبارتند از فوم با انبساط زیاد، متوسط و کم. نرخ انبساط فوم عبارت است از حجم فوم نهایی تقسیم بر حجم محلول فوم مورد استفاده برای ایجاد فوم نهایی. به عنوان مثال، نسبت ۵ به ۱ بدان معنی است که ۱ گالن محلول فوم پس از هوادهی، یک ظرف ۵ گالنی را با عامل فوم منبسط‌شده پر می‌کند.

فوم‌های با نرخ انبساط کم دارای کمترین ویسکوزیته یا ضخامت/قوام هستند و با نسبت بین ۲ به ۱ و ۲۰ به ۱ منبسط می‌شوند. فوم‌های دارای نرخ انبساط متوسط با نسبت ۲۰ به ۱ و ۲۰۰ به ۱ منبسط می‌شوند. دسته سوم که فوم‌های با نرخ انبساط بالا را شامل می‌شود، با نسبت بالای ۲۰۰ به ۱ منبسط می‌شوند. همه فوم‌های آتش نشانی می‌توانند به سرعت مناطق بزرگ را پوشش دهند، اما با نرخ و دانسیته متفاوت. در نتیجه، هر یک از دسته‌های فوم سطح حفاظتی خاص خود را ارائه می‌دهند و سیستم اطفا حریق بر اساس نیازهای تأسیسات مورد استفاده، تنظیم می‌شود.

مزایای سیستم اطفا حریق فوم چیست؟

آخرین بخش از مبحث سیستم اطفا حریق فوم چیست را با توضیح در مورد مزایای آن به پایان می‌بریم. سیستم‌های اطفا حریق فوم مزایای متعددی را ارائه می‌دهند. این سیستم‌ زمانی که به درستی مورد استفاده قرار بگیرد، بسیار کارآمد و مؤثر است. نخست، سیستم‌های فوم دارای حداقل تأثیر منفی بر روی محیط زیست هستند. عامل خاموش‌کننده فوم به راحتی در محیط‌های طبیعی و تأسیسات تصفیه فاضلاب تجزیه می‌شود.

همانطور که اشاره شد، سیستم‌های مهارکننده حریق با فوم می‌توانند مناطق بزرگتری را پوشش دهند و به عنوان مثال، یک انبار بزرگ را در عرض چند ثانیه پر کنند. چنانچه به یک عامل خاموش‌کننده نیاز دارید که به سرعت بتواند محیط وسیعی را پوشش دهد، این سیستم‌ها ایده‌آل هستند. در نهایت، سیستم‌های فوم معمولاً از نظر هزینه‌های نصب، نگهداری و تعمیرات، مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.

سؤالات متداول سیستم اطفا حریق فوم چیست؟