سیستم اطفا حریق گاز CO2 چیست؟

از سیستم اطفا حریق گاز CO2 به دلیل توانایی آن در جابجا کردن سریع اکسیژن و در نتیجه، اطفای مؤثر و سریع آتش، سال‌هاست که به عنوان یک مهارکننده آتش در انواع کاربردهای ایمنی و صنعتی مانند مخازن غوطه‌وری و مراکز داده استفاده می‌شود. بر خلاف برخی از سیستم‌های اطفا حریق مانند سیستم اطفا حریق آبی که حرارت آتش را کاهش می‌دهد، سیستم‌ اطفا حریق دی اکسید کربن برای سرکوب آتش، اکسیژن را جابجا می‌کند. دی اکسید کربن یک گاز بدون بو و رنگ است که می‌تواند در سیلندرهای پرفشار یا کم‌فشار ذخیره شود. سیستم‌های CO2 را می‌توان به شکل سیلابی یا موضعی به کار برد. در این مقاله از تدبیر، توضیح خواهیم داد که سیستم اطفا حریق CO2 چیست، چه کاربردی دارد و مزایای آن کدامند.

سیستم اطفا حریق گاز CO2 چیست؟

سیستم اطفا حریق گاز CO2 به عنوان یکی از کارآمدترین انواع سیستم اطفا حریق موجود در بازار، با خنک کردن و به اصطلاح خفه کردن آتش، آن را خاموش می‌کند. در واقع، گاز دی اکسید کربن حرارت و اکسیژن مورد نیاز برای اشتعال آتش را از بین می‌برد. چنانکه اشاره شد، سیستم اطفا حریق CO2 هم برای کاربردهای سیلابی و هم موضعی مناسب است. این نوع سیستم همچنین یکی از قدیمی‌ترین راه حل‌های مقابله با آتش به شمار می‌رود که در محیط‌های با تجهیزات الکتریکی حساس کاربرد زیادی دارد.

گاز دی اکسید کربن در نخستین لحظات پس از تخلیه، به سرعت آتش را خنک کرده و سپس، با قطع اکسیژن‌رسانی به شعله‌های آتش، به طور مؤثر آن را سرکوب می‌کند. گاز CO2 یک گاز بی‌اثر بدون بو و رنگ است. هنگامی که سیستم‌های CO2 فعال می‌شوند، عامل خاموش‌کننده به رنگ سفید تغییر پیدا می‌کند، زیرا در محیط گرم متراکم می‌شود. چگالش به مرور زمان از بین می‌رود و گاز CO2 حالت نامرئی پیدا می‌کند.

نحوه عملکرد سیستم اطفا حریق گاز CO2

محیطی که باید توسط سیستم اطفا حریق CO2 محافظت گردد، عایق‌بندی می‌شود تا وقتی درها بسته هستند، هوا نتواند از اتاق خارج شود. سیلندرهای گاز دی اکسید کربن در نزدیکی فضای مورد نظر تعبیه می‌شوند. این سیلندرها از طریق منیفولدها به مجراهای هوا در اتاق مورد نظر متصل می‌شوند، به گونه‌ای که در صورت وقوع آتش‌سوزی اتاق را با گاز CO2 پر کنند. هنگامی که سیستم وجود دود و متعاقباً احتمال وقوع حریق را تشخیص می‌دهد، گاز CO2 را به داخل اتاق تخلیه می‌کند. در همان زمان، زنگ هشدار به صدا درمی‌آید تا افراد حاضر در محل بلافاصله آنجا را ترک کنند.

وقتی گاز دی اکسید کربن در محیط آزاد می‌شود، پوشش سنگینی مانند یک پتو بر روی شعله آتش ایجاد می‌کند. به این ترتیب، سیستم اطفا حریق گاز CO2 سطح اکسیژن محیط را تا حدی کاهش می‌دهد که فرآیند احتراق دیگر نمی‌تواند ادامه پیدا کند. از آنجایی که دی اکسید کربن یک عامل خاموش‌کننده گازی است، بپس از عملیات اطفا، پسماندی از خود باقی نمی‌گذارد و نیاز به پاکسازی وجود نخواهد داشت. این امر به نوبه خود، ایجاد وقفه در روند کسب و کار را به حدقل می‌رساند.

مزایای سیستم اطفا حریق گاز دی اکسید کربن

بر خلاف مواد خاموش‌کننده فوم یا آب که نیاز به عملیات پاکسازی گسترده پس از اطفا وجود دارد، گاز CO2 پسماندی از خود باقی نمی‌گذارد. بزرگترین مزیت گاز دی اکسید کربن آن است که یک گاز بی‌اثر بوده و رسانای جریان الکتریسیته نیست، از همین رو تأثیر منفی بر تجهیزات حساس مثل وسایل الکتریکی و الکترونیکی نخواهد داشت و برای اطفای حریق‌های ناشی از تجهیزات الکتریکی مؤثر است. به علاوه، سیستم‌های اطفا حریق گاز دی اکسید کربن روی طیف وسیعی از مواد قابل اشتعال و احتراق تأثیرگذار هستند.

به طور کلی، مزایای سیستم اطفا حریق CO2 شامل موارد زیر است.

• سرعت بالا در اطفای حریق
• دوستدار محیط زیست
• بدون پسماند
• غیررسانا
• تطبیق‌پذیری
• فاقد خاصیت خورندگی
• آسیب نرساندن به لایه اوزون
• عدم تشدید گرمایش جهانی

کاربرد سیستم اطفا حریق گاز CO2

از آنجایی که CO2 یک گاز بی‌اثر است و با فلزات یا پلاستیک واکنش نشان نمی‌دهد، باعث می‌شود که یک راه حل برتر نسبت به آب باشد که اکسید شده و باعث زنگ‌زدگی می‌شود. از سیستم‌های اطفا حریق گاز CO2 در موارد مختلفی که سیستم‌های متداول مثل اسپرینکلرها گزینه مناسبی نیستند، استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در مراکز داده یا اتاق‌های سرور، از سیستم اطفا حریق دی اکسید کربن برای محافظت از وسایل الکترونیکی حساس استفاده می‌شود. پس از عملیات اطفا، اجزای آسیب‌دیده را می‌توان به سرعت جایگزین کرده و سیستم را دوباره راه‌اندازی کرد.

بیشتر بخوانید: سیستم اطفا حریق گازی

از این نوع سیستم اطفا حریق گازی به جای آب در موتورخانه‌های دریایی نیز استفاده می‌شود، زیرا آب به اجزای مکانیکی و الکتریکی موتور آسیب می‌رساند. در توربین‌های صنعتی نیز از سیستم CO2 برای مقابله با حریق استفاده می‌شود، چرا که گاز دی اکسید کربن، بر خلاف آب، دارای خاصیت خورندگی نیست. باید اشاره کنیم که سیستم‌های CO2 سیلابی برای خاموش کردن یک آتش‌سوزی معمولی به غلظت ۳۴ درصد CO2 نیاز دارند، در حالی که برای حریق‌های ناشی از مواد شیمیایی، این مقدار برابر ۶۵ تا ۷۰ درصد است.

به طور کلی، از کاربردهای سیستم اطفا حریق CO2 می‌توان موارد زیر را نام برد.

• محل نگهداری مایعات قابل اشتعال
• کارگاه‌های اسپری رنگ
• ژنراتورهای توربینی
• محل نگهداری تجهیزات الکتریکی
• مراکز داده
• اتاق‌های سرور
• سیستم اطفا حریق دیتاسنترها
• چاپخانه‌ها
• تأسیسات تحقیقاتی
• تأسیسات دریایی
• موتورخانه‌ها
• و…

بیشتر بخوانید: انواع سیستم اطفا حریق

انواع سیستم اطفا حریق گاز CO2

دو نوع سیستم اطفا حریق گاز CO2 در بازار وجود دارد که عبارتند از:

• سیستم اطفا حریق گاز CO2 پرفشار
• سیستم اطفا حریق گاز CO2 کم‌فشار

سیستم اطفا حریق گاز CO2 پرفشار

سیستم‌های CO2 پرفشار در فضاهای کوچک و برای خطرات کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند. از برخی جاهایی که برای به‌کارگیری سیستم‌های گاز CO2 پرفشار مناسب هستند، می‌توان به فضاهای بسته و خالی از سکنه اشاره کرد، مانند اتاق‌های کنترل.

سیستم اطفا حریق گاز CO2 کم‌فشار

سیستم‌های CO2 کم‌فشار معمولاً برای کاربردهایی استفاده می‌شوند که در آن به مقدار زیادی ماده خاموش‌کننده CO2 نیاز است. این امر به ویژه در جاهایی که ماشین‌آلات و محموله‌های بزرگی برای محافظت مانند کشتی‌ها یا چاپخانه‌ها وجود دارد، مفید است. سیستم‌های کم‌فشار دارای مخازن بزرگی هستند که اجازه می‌دهد مقدار قابل توجهی گاز دی اکسید کربن در محیط تخلیه شود.

معایب سیستم اطفا حریق گاز CO2

قبل از انتخاب سیستم اطفا حریق گاز دی اکسید کربن، باید به یک نکته مهم توجه داشته باشید که مهم‌ترین عیب سیستم اطفا حریق CO2 نیز است. گاز دی اکسید کربن برای اینکه آتش را مهار نماید، باید اکسیژن را جابجا کند. با تخلیه گاز CO2 در محیط، سطح اکسیژن به حدی کاهش پیدا می‌یابد که تنفس را برای انسان غیرممکن می‌کند.

آیا سیستم اطفا حریق گاز CO2 خطرناک است؟

گاز دی اکسید کربن در غلظت ۷.۵ درصد می‌تواند باعث خفگی انسان شود. اکثر سیستم‌های اطفا حریق CO2 به گونه‌ای طراحی می‌شوند که غلظت دی اکسید کربن محیط را تا ۳۴ درصد افزایش دهند. پرسنل یا افرادی که در نزدیکی فضاهای محافظت‌شده با سیستم اطفا حریق CO2 کار می‌کنند، باید از وسایل ایمنی مخصوص استفاده کنند. یکی از وسایل ایمنی، آژیر پنوماتیکی است که به افراد حاضر در محل در مورد تخلیه گاز CO2 هشدار می‌دهد. آموزش صحیح همه پرسنل درباره خطرات سیستم اطفا حریق CO2 و نحوه تخلیه ساختمان بسیار مهم است.

سؤالات متداول سیستم اطفا حریق گاز CO2