سیستم اطفا حریق آبی (مزایا + معایب + انواع + اجزا + عملکرد)

تدبیر: وقتی صحبت از اطفا حریق می‌شود، قطعا اولین ماده خاموش‌کننده‌ای که در ذهن شما نقش می‌بندد، آب است. درواقع آب قدیمی‌ترین خاموش‌کننده جهان به‌شمار می‌آید. چرا که در کنار اثربخشی بسیار بالا برای اطفا حریق، همیشه در دسترس است و قیمت بسیار پایینی دارد. سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی نیز یکی از محبوب‌ترین و کارآمدترین سیستم‌های اطفا حریق خودکار به‌شمار می‌آید که از آن در بسیاری از محیط‌ها استفاده می‌شود. این سیستم می‌تواند به‌خوبی با کلاس آتش A مقابله و سرعت سرایت برخی کلاس‌های دیگر آتش را کاهش دهد. در ادامه با سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی به‌صورت کامل آشنا می‌شویم.

عملکرد سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی

قبل از این که به سراغ معرفی سیستم اطفا حریق خودکار آبی برویم، باید کمی با سیستم‌های اطفا حریق خودکار آشنا شویم. به‌طور کلی به تمام سیستم‌هایی که به‌صورت خودکار وقوع آتش‌سوزی را تشخیص داده و سپس با استفاده از شبکه توزیع خود با آتش مقابله می‌کنند، سیستم‌های اطفا حریق خودکار گفته می‌شود. حال نوع خاموش‌کننده مورد استفاده در سیستم‌های اطفا حریق می‌تواند متفاوت باشد. برخی سیستم‌های اطفا حریق از خاموش‌کننده‌های گازی مانند کربن دی اکسید و برخی دیگر نیز از فوم یا گازهای خاص استفاده می‌کنند. سیستم اطفا حریق خودکار آبی نیز همان‌طور که از نام آن مشخص است، از آب برای مهار آتش‌سوزی استفاده می‌کند.

روش عملکرد سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی بسیار ساده است. این سیستم‌ها دارای اجزایی با نام اسپرینکلر یا آب افشان هستند. درواقع اسپرینکلرها همان نقش شیر شلنگ‌های آتش‌نشانی را ایفا می‌کنند. با افزایش حرارت محیط، لامپ شیشه‌ای تعبیه شده در اسپرینکلرها ذوب شده و سپس سیستم وقوع آتش‌سوزی را تشخیص می‌دهد. در ادامه هر اسپرینکلر به‌صورت مجزا فعال شده و نسبت به مهار آتش‌سوزی اقدام می‌کند. جالب است بدانید که اسپرینکلرهای صنعتی می‌توانند تا ۹۰۰ لیتر آب را در هر دقیقه به محیط اسپری کنند. این مقدار برای اسپرینکلرهای معمولی حدود ۷۵ تا ۱۵۰ لیتر در دقیقه است.

عموما فعال شدن اسپرینکلرهای سیستم اطفا حریق خودکار آبی بین یک تا چهار دقیقه طول می‌کشد که مقدار آن به حجم آتش‌سوزی و حرارت آن بستگی دارد. به همین خاطر می‌توان گفت که این سیستم‌های اطفا حریق بسیار سریع هستند و می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن وقوع آتش‌سوزی را تشخیص دهند. این ویژگی در مهار آتش اهمیت بالایی دارد. چرا که گذشت هر ثانیه به معنای شدت گرفتن آتش و سرایت آن به بخش‌های دیگر ساختمان است.

اجزای سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی

به‌طور کلی سیستم‌های اطفا حریق خودکار آبی شامل تجهیزاتی مانند اسپرینکلر، مخزن نگهداری آب، پمپ آتش‌نشانی و تاسیسات شبکه توزیع می‌شوند. هر یک از این تجهیزات نقشی حیاتی در عملکرد این سیستم‌های اطفا حریق ایفا می‌کنند و به همین خاطر به تنهایی اهمیت بالایی دارند. در ادامه با اجزای تشکیل‌دهنده سیستم اطفا حریق خودکار آبی آشنا می‌شویم که عبارتند از:

• اسپرینکلر، افشانه آب یا بارنده
• مخزن نگهداری آب
• پمپ آتش‌نشانی
• شیرها و لوله‌ها (شبکه توزیع)

اسپرینکلر، افشانه آب یا بارنده

یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم‌های اطفا حریق خودکار آبی، اسپرینکلر است که به آن بارنده، آب افشان یا افشانه آب نیز گفته می‌شود. درواقع اسپرینکلرها همان نازل‌های پاشش آب هستند و به همین خاطر اهمیت بالایی در عملکرد این سیستم‌ها دارند. باید اشاره کرد که اسپرینکلرها مدل‌های مختلفی مانند مه پاش دارند و بسته به عملکرد سیستم اطفا حریق، می‌توان مدل‌های مختلف آن‌ها را خریداری کرد. همچنین بارنده‌ها قابلیت نصب روی دیوار و سقف را دارند. کپسول یا لامپ حرارتی تعبیه شده در این تجهیزات با افزایش حرارت ذوب شده و به جریان آب اجازه می‌دهد تا در محیط پخش شود.

مخزن نگهداری آب

سیستم‌های اطفا حریق آبی برای مقابله با آتش به حجم زیادی آب نیاز دارند. امکان تامین این مقدار آب از طریق لوله‌کشی آب شهری وجود ندارد و به همین خاطر باید یک مخزن آب اختصاصی برای این سیستم‌ها تعبیه شود. به همین خاطر مخزن نگهداری آب یکی دیگر از اجزای مهم سیستم‌های اطفا حریق خودکار آبی به‌شمار می‌آیند. بسته به مساحت محیط، حجم مخزن نگهداری آب متغیر است. در ساختمان‌های مسکونی می‌توان از یک منبع آب ۱۰ هزار لیتری یا بیشتر استفاده کرد. اما ساختمان‌های بزرگ مانند برج‌های تجاری به مخزن بسیار حجیم‌تری نیاز دارند.

باید اشاره کرد که اسپرینکلرهای سیستم اطفا حریق خودکار آبی به‌صورت نقطه‌ای فعال می‌شوند و به همین خاطر قرار نیست که آب درون مخزن تمام محیط ساختمان را پوشش دهد. همچنین سیستم‌های اطفا حریق تنها قرار است از وقوع آتش‌سوزی جلوگیری کنند تا آتش‌نشان‌ها در محل حاضر شوند. به عبارت دیگر، هدف اصلی استفاده از سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی، جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی به بخش‌های دیگر است.

بیشتر بخوانید: انواع سیستم اطفا حریق

پمپ آتش‌نشانی

فشار آب سیستم‌های اطفا حریق خودکار آبی باید بالا باشد تا بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن، آتش‌سوزی را مهار کنند. به همین خاطر در این سیستم‌ها از پمپ آبی با نام پمپ آتش‌نشانی استفاده می‌شود که می‌تواند بین ۸ تا ۱۲ بار فشار آب را افزایش دهد. در محیط‌هایی با مساحت بالا نیز از بوستر پمپ آتش‌نشانی استفاده می‌شود تا فشار آب به حداکثر برسد.

شیرها و لوله‌ها (شبکه توزیع)

تمام سیستم‌های اطفا حریق اتوماتیک آبی دارای یک شبکه توزیع گسترده هستند که شامل شیرها و لوله‌های مختلفی می‌شوند. لوله‌های سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی عموما در سقف و در برخی موارد درون دیوار قرار داده می‌شوند. برای سهولت تعمیرات، پیشنهاد می‌شود که شبکه توزیع این سیستم‌ها به‌صورت روکار اجرا شوند. اما در محیط‌هایی مانند مجتمع‌های تجاری، اجرا به‌صورت توکار نیز گزینه مناسبی به‌شمار می‌آید.

مزایا سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی چیست؟

سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی مزایای بی‌شماری مانند قیمت مقرون‌به‌صرفه، کارایی فوق‌العاده، دسترسی آسان و … دارد. دقیقا به همین خاطر است که در بسیاری از محیط‌ها از این سیستم برای مهار آتش‌سوزی استفاده می‌کنند. در ادامه با برخی از مهم‌ترین مزایای سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی آشنا می‌شویم.

سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی در دسترس و ارزان است

یکی از مهم‌ترین مزایای سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی، ارزان و در دسترس بودن آن است. آب در تمام ساختمان‌ها وجود دارد و می‌توان آن را در مخازن آب ذخیره کرد. همچنین برخلاف بسیاری از خاموش‌کننده‌های گازی و شیمیایی، هزینه نگهداری و تامین آن نیز بسیار مناسب است.

اطفا حریق ارزان با آب

آب از گذشته به‌عنوان برترین خاموش‌کننده طبیعی آتش شناخته می‌شود. چرا که می‌تواند به‌خوبی به عمق آتش نفوذ کرده و آن را مهار کند. به همین خاطر یکی از مهم‌ترین مزایای سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی، تاثیرگذاری بالای آن است. باید اشاره کرد که آب می‌تواند به علت گرانروی پایین، به‌سرعت در محیط جاری شده و حریق را مهار کند. همچنین آب خنک‌کننده‌ای بسیار کارآمد به‌شمار می‌آید. برای مثال خنک‌کنندگی آب در برابر آتش، حدود ۵ برابر نسبت به گازی مانند کربن دی اکسید بیشتر است.

سرعت سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی بالا است

سیستم‌های اطفا حریق آبی خودکار می‌توانند در کم‌تر از ۴ تا ۵ دقیقه فعال شده و سپس آتش‌سوزی را مهار کنند. درصورتی‌که حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان لازم است تا نیروهای آتش‌نشانی در محل آتش‌سوزی حاضر شوند. به همین خاطر می‌توان گفت که سرعت این سیستم‌ها بسیار مناسب ارزیابی می‌شود.

فعال شدن نقطه‌ای در سیستم اطفا حریق آبی خودکار

یکی دیگر از مزایای مهم سیستم‌های اطفا حریق اتوماتیک آبی، فعال شدن نقطه‌ای آن‌ها است. به عبارت دیگر، تنها اسپرینکلرهای موجود در نواحی اطراف آتش‌سوزی فعال می‌شوند و به همین خاطر تمرکز سیستم روی اطفا حریق در نقاط خطر باقی می‌ماند.

معایب سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی

سیستم‌های اطفا حریق اتوماتیک آبی باوجود مزایای بی‌شمار، محدودیت‌هایی نیز دارند. درواقع اگر شما می‌خواهید از این سیستم در ساختمان خود استفاده کنید، باید با این محدودیت‌ها آشنایی داشته باشید. برخی از این محدودیت‌ها عبارت‌اند از:

• نگهداری حجم زیاد آب مورد استفاده در سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی دشوار و هزینه‌بر است
• در صورت عدم قطعی برق در زمان اطفا حریق با سیستم اطفا حریق خودکار آبی، امکان برق‌گرفتگی و نشتی برق وجود دارد
• به علت استفاده از آب پرفشار در سیستم‌های اطفا حریق آبی خودکار، احتمال آسیب‌دیدگی برخی اجزای ساختمان وجود دارد
• آب می‌تواند به برخی وسایل موجود در ساختمان مانند کتاب یا پارچه آسیب بزند
• کارایی آب برای اطفا حریق برخی کلاس‌های آتش پایین است

باید اشاره کرد که با وجود تمام این محدودیت‌ها، سیستم‌های اطفا حریق آبی همچنان از محبوب‌ترین سیستم‌های اطفا حریق به‌شمار می‌آیند. با این حال برخی سیستم‌های جایگزین عملکردی بسیار بهتر از سیستم‌های آبی دارند. برای مثال سیستم اطفا حریق آیروسل با اثرگذاری بسیار بالا و قدرت مهار فوق‌العاده، جایگزینی ایده‌آل برای سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی به‌شمار می‌آید. خاموش‌کننده‌های بیوورسال نیز در صورت نیاز به یک سیستم اطفا حریق دستی، می‌توانند اثرگذاری فوق‌العاده‌ای داشته باشند.

انواع سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی

به‌طور کلی سیستم‌های اطفا حریق اتوماتیک آبی به دو دسته لوله تر و لوله خشک تقسیم می‌شوند. هر یک از این سیستم‌ها مزایا و معایب مخصوص به خود را دارند و افراد می‌توانند بسته به شرایط محیطی و استانداردهای مورد نظر، سیستم مناسب خود را انتخاب کنند. در ادامه با انواع سیستم اطفا حریق خودکار آبی آشنا می‌شویم که عبارتند از:

• سیستم اطفا حریق لوله تر
• سیستم‌های اطفا حریق اتوماتیک آبی لوله خشک

سیستم اطفا حریق لوله تر

سیستم‌های اطفا حریق لوله تر یکی از کاربردی‌ترین و محبوب‌ترین انواع سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی به‌شمار می‌آیند. چرا که نصب بسیار آسانی دارند و کاملا قابل اعتماد هستند. در این سیستم‌ها جریان آب به‌صورت مداوم و با فشار بالا در لوله‌ها جریان دارد. در صورت تشخیص وقوع آتش‌سوزی، اسپرینکلرها در سریع‌ترین زمان ممکن به‌صورت خودکار فعال شده و با آتش‌سوزی مقابله می‌کنند. باید اشاره کرد که از سیستم‌های اطفا حریق آبی لوله تر تنها در مناطقی می‌توان استفاده کرد که میانگین دمای آن‌ها بالاتر از ۴ درجه سانتی‌گراد است. چرا که در محیط‌هایی با دمای پایین‌تر، احتمال انجماد آب درون لوله وجود دارد.

سیستم‌های اطفا حریق اتوماتیک آبی لوله خشک

در محیط‌هایی که احتمال یخ زدن لوله‌های سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی وجود دارد، از سیستم‌های اطفا حریق خودکار لوله خشک استفاده می‌شود. برای مثال می‌توان از این سیستم‌ها در پارکینگ‌های عمومی سرپوشیده استفاده کرد که از سیستم گرمایشی برخوردار نیستند. باید اشاره کرد که در این سیستم‌ها، آب تحت فشار هوا قرار دارد و در صورت وقوع آتش‌سوزی با بیشترین سرعت و فشار درون لوله‌ها پمپاژ می‌شود. مدت‌زمان فعال شدن سیستم اطفا حریق لوله خشک تا فعال شدن اسپرینکلر، در بیشترین حالت باید ۶۰ ثانیه باشد. با این حال این زمان باید برای محیط‌هایی با ریسک بالاتر، کاهش پیدا کند.

اثربخشی سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی

به‌طور کلی سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی برای مقابله با آتش کلاس A یا همان آتش‌سوزی ناشی از اشتعال جامدات مانند چوب، کاغذ و … کاربرد دارد. این سیستم در این زمینه بی‌رقیب است و می‌تواند اثرگذاری فوق‌العاده‌ای داشته باشد. همچنین با استفاده از سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی می‌توان حرارت آتش‌های کلاس B و C را نیز به‌خوبی کاهش داد تا شدت سرایت آن‌ها کم‌تر شود. با این حال این سیستم اطفا حریق در برابر دیگر کلاس‌های آتش اثربخشی بالایی ندارد و به همین خاطر می‌توان از جایگزین‌هایی مانند سیستم اطفا حریق آیروسل به‌جای آن استفاده کرد.

کاربرد سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی

در تمام محیط‌هایی که احتمال آتش‌سوزی کلاس A وجود دارد، می‌توان از سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی استفاده کرد. اما این سیستم بیشتر در محیط‌هایی مانند مدارس، دانشگاه‌ها، اداره‌ها، منازل مسکونی، انبارها (پارچه، کاغذ و …) استفاده می‌شود. در محیط‌هایی که احتمال آتش‌سوزی کلاس‌های B و C نیز وجود دارد، می‌توان از این سیستم اطفا حریق خودکار برای کاهش قدرت سرایت حریق استفاده کرد. چرا که آب توانایی احاطه سوخت‌های مایع و گاز را ندارد؛ اما می‌تواند با کاهش حرارت شعله‌های آتش، از سرایت آن به بخش‌های دیگر ساختمان جلوگیری کند.

سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی بخریم یا نه؟

سیستم اطفا حریق اتوماتیک آبی قطعا یکی از کارآمدترین سیستم‌های اطفا حریق به‌شمار می‌آید که می‌تواند در سریع‌ترین زمان ممکن آتش کلاس A را مهار و شدت آتش کلاس‌های B و C را کاهش دهد. با این حال، این سیستم در برابر دیگر کلاس‌های آتش محدودیت‌های بسیار زیادی دارد. از طرف دیگر، در محیط‌هایی با تجهیزات الکتریکی، نمی‌توان از سیستم اطفا حریق آبی خودکار استفاده کرد. چرا که خطر برق‌گرفتگی را افزایش می‌دهد و به تجهیزات الکترونیکی آسیب وارد می‌کند. به همین خاطر شما می‌توانید به‌جای این سیستم، از سیستم اطفا حریق آیروسل گروه تولیدی صنعتی تدبیر استفاده کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این سیستم، می‌توانید با کارشناسان ما در گروه تدبیر تماس بگیرید.

سوالات متداول سیستم اطفا حریق آبی