تدبیر: اهمیت حمل و نقل عمومی در دنیای شلوغ امروز بر هیچ کس پوشیده نیست. روزانه میلیون‌ها نفر در جاهای مختلف دنیا با استفاده از ناوگان ریلی جابجا می‌شوند. حفظ امنیت مسافران در ناوگان ریلی مانند قطار و مترو حائز اهمیت بسیار زیادی است. همچنین، بروز حادثه در این دسته از وسایل نقلیه می‌تواند مشکلات بسیاری را برای مردم در پی داشته باشد. آتش هر لحظه در کمین است و کوچک‌ترین سهل‌انگاری می‌تواند منجر به یک فاجعه بزرگ شود. آتش‌سوزی فاجعه‌ای است که در موارد مختلف، از قبل باید برای آن آماده باشیم و ناوگان ریلی نیز از این قاعده مستثنی نیست. ما در اینجا قصد داریم شما را با سیستم اطفا حریق قطار و مترو و جوانب مختلف آن بیشتر آشنا کنیم.
سیستم اطفا حریق قطار و مترو
آتش‌سوزی در ناوگان ریلی اغلب اوقات به شکل یک حادثه ثانویه رخ می‌دهد، مثلاً بعد از برخورد دو قطار به یکدیگر. وقتی آتش‌سوزی رخ می‌دهد، وحشتی که به دنبال آن در مورد تخریب، جراحات و حتی مرگ احتمالی ایجاد می‌شود اجتناب‌ناپذیر است. مطمئناً در گذشته نیز چنین بوده است. دست‌اندرکاران صنعت ریلی در سرتاسر جهان مدت‌هاست که تلاش می‌کنند تا از حوادث گذشته درس بگیرند. به عنوان مثال، آتش‌سوزی در سال ۱۹۱۵، نقش مهمی در بدترین فاجعه ریلی بریتانیا داشت.
وقوع آتش‌سوزی در قطار و مترو، جدا از اینکه باعث وارد آمدن خسارت به تجهیزات و حتی زیرساخت‌ها می‌شود، یک حادثه مهیب تلقی می‌شود. در قطارهای مسافربری اساساً از بعد جانی به موضوع آتش‌سوزی نگاه می‌شود، اما در قطارهای باری علاوه بر خطرات جانی، خسارت‌های مالی فراوان را نیز باید به آن اضافه کرد.
از آنجایی که قطار یک وسیله نقلیه بوده و دائماً در حال حرکت است، بسته به منطقه‌ای که از آنجا عبور می‌کند، خطرات بروز آتش‌سوزی می‌تواند دامن‌گیر آن نقاط هم بشود. ناوگان ریلی به خودی خود با خطرات مختلفی مانند سهل‌انگاری سوزن‌بان یا خارج شدن از ریل روبرو است، حال به این فکر کنید که خطر آتش‌سوزی هم اضافه شود. از همین رو، برای دفع خطرات احتمالی، افزایش ایمنی و داشتن آمادگی قبلی در صورت وقوع آتش‌سوزی، قطارها و متروها را به یک سیستم اطفا حریق مناسب تجهیز می‌کنند.
عوامل آتش‌سوزی در ناوگان ریلی
قطار و مترو به مانند یک زندگی در حال حرکت می‌مانند که انواع و اقسام وسایل در آن‌ها یافت می‌شوند. حال اگر قطار از نوع باربری و حمل سوخت باشد، بهتر است بگوییم که با یک انبار باروت متحرک روبرو هستیم. در این موارد، بیشترین حساسیت را برای طراحی و نصب سیستم اطفا حریق قطار و مترو و همچنین، اتخاذ تمهیدات لازم برای جلوگیری از بروز آتش‌سوزی باید به خرج داد. عوامل مختلفی در ناوگان ریلی می‌توانند منجر به وقوع آتش‌سوزی شوند. در ادامه به چند عامل اصلی در بروز آتش‌سوزی در قطار و مترو اشاره خواهیم کرد.
آتش سوزی منسوجات
قطارهای مسافربری بایستی شرایط رفاهی لازم را برای مسافران فراهم کنند. به عنوان مثال، از آن جمله می‌توانیم به تأمین صندلی راحت، تخت خواب، ملحفه و مواردی از این دست اشاره کنیم. وجود حجم زیادی از انواع منسوجات در داخل واگن‌های قطار مسافربری که معمولاً فضای زیادی هم ندارند و این مسئله باعث افزایش تراکم این دسته مواد مستعد آتش گرفتن سریع می‌شود، می‌تواند در صورت وقوع آتش‌سوزی فاجعه‌آفرین باشد. روشن کردن یک کبریت یا افتادن یک سیگار نیمه روشن بر روی این نوع وسایل می‌تواند سرآغاز یک فاجعه بزرگ باشد.
بیشتر بخوانید: معرفی انواع سیستم اطفا حریق
ذرات گرد و غبار یا چربی
تجمع ذرات گرد و غبار با توجه به حرکت مداوم ناوگان ریلی موضوعی اجتناب‌ناپذیر است. همچنین، ذرات چربی ناشی از فعالیت‌های مکانیکی در فضای بسته قطار جزو عوامل مهمی است که در صورت وقوع آتش‌سوزی، می‌تواند باعث گسترش سریع آتش شود. به علاوه، تجمع ذرات مختلف گرد و غبار یا چربی می‌تواند باعث ایجاد اختلال در عملکرد دتکتورهای دود شود که جزو مهمی از سیستم‌های اعلام و اطفا حریق به حساب می‌آیند. برای آشنایی با دتکتور دود و نحوه کار آن، مقاله زیر را مطالعه کنید.
اشکالات مکانیکی و الکترونیکی
اشکالات مکانیکی و خصوصاً الکترونیکی یک پای ثابت بسیاری از آتش‌سوزی‌ها بوده، هستند و خواهند بود. به عنوان مثال، بروز مشکل در قطعات مکانیکی یا گرم شدن بیش از حد قطعات الکترونیکی می‌تواند باعث بروز آتش‌سوزی در قطار یا مترو شود. اهمیت استفاده از سیستم اطفا حریق قطار و مترو در این قضیه از آنجایی دو چندان می‌شود که چنین قطعاتی در تمام واگن‌ها به کار گرفته می‌شوند و از همین رو، به سرعت می‌توانند باعث گسترش آتش‌سوزی در کل مجموعه شوند.
استعمال دخانیات
سیگار و به طور کلی دخانیات یکی از عوامل پردردسر در ایجاد آتش‌سوزی در جاهای مختلف به حساب می‌آید و این قضیه قطار و مترو را نیز شامل می‌شود. اگرچه استعمال دخانیات و سیگار کشیدن در قطار و مترو ممنوع است، اما این موضوع برای برخی قابل درک نیست و بر این عمل اصرار می‌ورزند. این افراد ممکن است برای سیگار کشیدن به سرویس‌های بهداشتی روی بیاورند. در اینجاست که یک سیگار نیمه روشن مسافران می‌تواند حادثه مهیبی مانند آتش‌سوزی را رقم بزند.
ویژگی‌های سیستم اطفا حریق قطار و مترو
چالش‌های زیادی برای پیاده‌سازی سیستم‌های اطفا حریق در محیط ریلی وجود دارند و همین امر، تجهیزات و تمهیدات خاص و ویژه‌ای را می‌طلبد. از همین رو، سیستمی که برای اعلام و به ویژه اطفا حریق در محیط‌هایی مثل قطار و مترو استفاده می‌شود تا علاوه بر تشخیص سریع آتش، به جلوگیری از گسترش آن بیانجامد، باید سه ویژگی اصلی داشته باشد که عبارتند از قابلیت تشخیص بالا، بدون هشدار کاذب و ماندگاری بالا.
سیستم اطفا حریق در قطار و مترو باید بتواند به خوبی دود ناشی از آتش‌سوزی را از ذرات گرد و غبار پراکنده شده در هوا تشخیص دهد. چنانچه سیستم نتواند عملکرد خوبی در تشخیص دود داشته باشد، علاوه بر ایجاد اختلال در عبور و مرور، خسارت‌های دیگری را نیز به بار می‌آورد.
چنانکه اشاره شد، یکی از ویژگی‌های مهم یک سیستم اطفا حریق قطار و مترو خوب، نبودن هشدار کاذب است. وجود سیستم تهویه و همچنین جریان هوا با توجه به حرکت سریع قطار باعث پراکندگی و رقیق شدن دود می‌شود. این امر به نوبه خود می‌تواند باعث شود که دود ناشی از آتش در جریان هوا پنهان شود. در چنین شرایطی، آتش به سرعت گسترش پیدا کرده و تمام واگن‌ها را در مدت کوتاهی دربرمی‌گیرد.
مسئولین مربوطه بایستی به طور منظم دتکتورها را بررسی کنند تا بر اثر عوامل محیطی مثل تجمع ذرات گرد و خاک، کارایی و عملکرد خود را از دست ندهند. همچنین، از آنجایی که سیستم‌های متعارف در محیط‌های بسته‌ای مانند قطار و مترو عملکرد رضایت‌بخشی ندارند، استفاده از یک سیستم با ماندگاری بالا اهمیت زیادی دارد.
سیستم آیروسل برای اطفا حریق در قطار و مترو
سیستم اطفا حریق آیروسل تدبیر، جدیدترین نسل سیستم آیروسل است که با بهره‌گیری از فناوری منحصربه‌فرد ساخته شده است. به لطف همین فناوری، در نسل جدید سیستم آیروسل، ایرادات نسل قبلی برطرف شده است. در سیستم آیروسل تدبیر دیگر نواقصی چون حرارت بالای گاز خروجی، رسوب و پسماند مواد آیروسل و وارد آمدن صدمات به افراد حاضر در صحنه وجود ندارند.
سیستم اطفا حریق آیروسل تدبیر شامل خاموش‌کننده آیروسل و سایر اجزای اعلام حریق است و از همین رو، این سیستم به هیچ گونه شبکه توزیع همانند لوله‌کشی نیاز ندارد. به علاوه، این سیستم را می‌توانید بسته به اندازه آن، روی دیوار یا سقف نصب کنید. تعداد ژنراتورهای سیستم اطفا حریق آیروسل بر اساس ویژگی‌های محیط و با هدف غرقه‌سازی و احاطه کامل آتش تعیین، طراحی و نصب می‌شود. چنین خصوصیاتی باعث می‌شود که دیگر نیازی به فضای بزرگ برای مخازن رایج در سایر سیستم‌های اطفا حریق وجود نداشته باشد.