پالایشگاه‌ها از مهم‌ترین مراکز اقتصادی کشور محسوب می‌شوند که البته ممکن است با خطرات زیادی نیز مواجه باشند. یکی از این خطرات آتش سوزی است. مواد موجود در پالایشگاه همگی مستعد اشتعال هستند و در صورت شعله‌ور شدن، مهار این نوع آتش بسیار سخت است. به همین دلیل باید بتوانید در زمان وقوع آتش‌سوزی در پالایشگاه، آن را مدیریت و آتش را به بهترین شکل ممکن مهار کنید. سیستم‌های اطفا حریق به‌کار رفته در این صنعت باید سرعت و کارایی بالایی داشته باشند. از میان سیستم‌های اطفا حریق پالایشگاه می‌توان به FM200، آیروسل و بیوورسال اشاره کرد. در این مقاله از تدبیر قصد داریم به بررسی سیستم اطفا حریق پالایشگاه بپردازیم.
اهمیت سیستم اطفا حریق در پالایشگاه
پالایشگاه‌ها به‌دلیل جابه‌جایی، پردازش و نگهداری مواد اشتعال‌پذیر، از جمله مراکز صنعتی خطرناک به شمار می‌روند. با توجه به ماهیت کار و مواد مورد استفاده در پالایشگاه، تاسیسات نفت‌وگاز با خطرات آتش سوزی دست به گریبان هستند. مایعات و گازهای قابل اشتعال می‌توانند باعث ایجاد آتش‌سوزی‌های بزرگ شوند که مدیریت آنها بسیار دشوار است و خطر آسیب به اموال، آلودگی هوا و همینطور صدمات جانی را به همراه دارند.
بدین ترتیب، کنترل خطرات آتش سوزی و اطفای به موقع آن، یکی از ارکان ایمنی کارگران در استخراج، پالایش و سایر بخش‌های صنعت نفت و گاز را تشکیل می‌دهد. با درنظر گرفتن امکان وارد آمدن خسارت‌های زیاد آتش سوزی در این اماکن، استفاده از سیستم اطفا حریق پالایشگاه می‌تواند راهکار مناسبی برای محفاظت از این مراکز باشد.
بیشتر بخوانید: معرفی انواع سیستم اطفا حریق
بررسی انواع آتش سوزی در پالایشگاه
با توجه به وجود مواد شیمیایی قابل‌اشتعال، گازها و مواد مورد استفاده در پالایشگاه، کارفرمایان توجه زیادی به مقابله با آتش در این محیط‌های کاری دارند. در این صنعت، خطرات بالقوه متعددی همچون اشتعال‌پذیری، سمیّت، انفجار، خطر برق و غیره وجود دارند. از میان این خطرات، آتش‌سوزی، انفجار و سمّیت دغدغه‌های اصلی صنعت نفت و گاز تشکیل می‌دهند. در ادامه به بررسی انواع آتش در پالایشگاه می‌پردازیم.
مایعات و گازهای قابل اشتعال در پالایشگاه
در پالایشگاه‌های نفت از گازها و مایعات قابل‌اشتعال فراوانی همچون نفت خام، بنزین، گازوئیل، پروپان و بوتان استفاده می‌شود. همین مساله می‌تواند باعث آتش‌سوزی یا انفجار در پالایشگاه شود. از سوی دیگر، واکنش‌های شیمیایی که در طی فرایند پالایش رخ می‌دهند نیز می‌تواند گرما تولید کنند. بدین ترتیب، گازهای قابل‌اشتعال آزاد می‌شوند که می‌توانند با اشتعال خود باعث آتش سوزی یا انفجار شوند.
آتش‌سوزی‌های معمولی در پالایشگاه
امکان وقوع آتش‌سوزی کلاس A یا حریق ناشی از جامدات در پالایشگاه به اندازه آتش‌سوزی مایعات قابل‌اشتعال وجود دارد و باید مورد توجه قرار گیرد. برای محافظت از تاسیسات و پالایشگاه‌ها در برابر آتش‌سوزی، سیستم‌های اطفا حریق پالایشگاه باید طوری طراحی شوند که خطرات احتمالی آتش‌سوزی این نوع آتش سوزی را به خوبی مهار کنند.
آتش‌سوزی‌های ناشی از اشتعال خودبخودی در پالایشگاه
هنگامی که مواد از نوع پیروفوریک یا سولفید آهن در معرض هوا قرار بگیرند، بدون نیاز به وجود هیچ گونه منبع اشتعال خارجی، شروع به سوختن می‌کنند. این حریق حتی در دماهای پایین نیز می‌تواند به وقوع بپیوندد. این نوع آتش سوزی را اصطلاحا آتش ناشی از اشتعال خودبه‌خودی می‌نامند.
انواع سیستم اطفا حریق در پالایشگاه
توجه به این نکته مهم است که در پالایشگاه‌ها، هرگونه حادثه‌ای می‌تواند منجر به فاجعه و خسارات مالی و انسانی شود. از این رو، شرکت‌های پتروشیمی و نفت و گاز هر سال به‌دنبال استفاده از پیشرفته‌ترین سیستم‌های اطفا حریق هستند. این مساله باعث شده تا همواره شاهد پیدایش سیستم‌های اطفا حریق کارامدتر با سرعت عمل بسیار بالا و کمترین ضریب خطا باشیم.
در حال حاضر پیشرفته‌ترین سیستم‌های اطفا در پالایشگاه، عبارتند از فوم FM200، آیروسل و بیوورسال. برای استفاده از این سیستم‌ها، دور تا دور مخزن نازل‌هایی تعبیه می‌شوند که به‌محض وقوع حادثه با پاشش مواد روی مخزن و حذف عامل اکسیژن، در کمترین زمان ممکن مخزن را خاموش می‌کنند. گفتنی است این سیستم‌ها با توجه به کارایی بالایی که دارند، در مخازن سربسته نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش‌های موثر برای اطفا حریق در پالایشگاه باید با در نظر گرفتن مکان، نوع تجهیزات آتش‌گرفته، پارامترهای فرایند، نوع سوخت و شدت آتش‌سوزی تعیین شوند. برای مثال، بسته به کلاس آتش، حریق‌های کوچک را می‌توان با فوم مهار کرد. نکته مهم این است که سیستم اطفا حریق پالایشگاه در درجه اول باید بتواند از پس مهار آتش کلاس‌های B و C بربیاید. این نوع خاموش‌کننده‌ها در کنترل آتش سوزی حاصل از مواد قابل احتراق معمولی، تجهیزات برقی و سیم‌کشی و نیز مایعات و گازهای قابل اشتعال کاربرد دارند. در ادامه به توضیح هر یک از انواع سیستم اطفا حریق پالایشگاه می‌پردازیم.
سیستم اطفا حریق FM200 برای پالایشگاه
سیستم اطفا حریق FM200 ﺑﺮای مهار هر ﺳﻪ ﮐﻼس آتش A و B و C ﻣﻨﺎﺳﺐ است. چون این گاز روی بدن انسان تاثیر منفی ندارد و بوی مشمئزکننده‌ای نیز بر جای نمی‌گذارد، بیشتر در محیط‌هایی استفاده می‌شود که در آنها احتمال حضور انسان یا تجهیزات الکتریکی بسیار زیاد است. امروزه از این گاز به ویژه در پالایشگاه‌ها استفاده می‌شود.
گاز FM200 بی‌رنگ و بی‌بو است و پس از تخلیه تبخیر می‌شود. این گاز گرما را نیز جذب می‌کند و بدین ترتیب آتش به سرعت از بین می‌رود. البته گاز FM200 هیچ اثری از خود برجای نمی‌گذارد و برخلاف روش‌های دیگر، امکان راه‌اندازی مجدد تجهیزات وجود دارد. این سیستم اطفا حریق، در حداکثر ۱۰ ثانیه اثربخشی خود را نشان می‌دهد و می‌تواند حریق ناشی از مایعات قابل اشتعال و تجهیزات الکتریکی را پیش از ایجاد خسارت قابل‌توجه، متوقف کند. بدین‌ترتیب هزینه تعمیرات تا حد زیادی پایین می‌آید. گفتنی است این گاز از نظر الکتریکی نارسانا است و به تجهیزات الکترونیکی آسیب وارد نمی‌کند.
سیستم اطفا حریق با گاز FM200 یک روش قابل‌اطمینان و موثر در سطح جهانی برای استفاده در انواع مراکز به ویژه پالایشگاه‌ها به شمار می‌رود. گاز FM200 یک سیستم اطفا حریق بدون آب است و می‌تواند بلافاصله آتش را خاموش کند. این گاز، مصنوعی و شیمیایی است و با حذف رادیکال‌های آزاد یا همان عناصر حرارتی از مثلث تشکیل دهنده آتش (اکسیژن، گرما و سوخت)، به مهار حریق می‌پردازد.
سیستم اطفا حریق FM200 برای پالایشگاه در طی بیش از یک دهه کاربرد، به عنوان یک راهکار موثر خود را به اثبات رسانده است است. این سیستم علاوه بر کارآیی بالا برای اطفا آتش، به حفظ محیط زیست نیز کمک می‌کند. در واقع سیستم اطفا حریق FM200 لایه ازون استراتوسفر را تخریب نمی‌کند و در محیط زیست کمترین تاثیر منفی را بر جای می‌گذارد.
سیستم اطفا حریق آیروسل برای پالایشگاه
ماده تشکیل دهنده سیستم اطفا حریق آیروسل، نوعی گاز است که در هنگام اطفا حریق به صورت ترکیب ذرات ریز جامد ۱۰ میکرومتری و گاز از کپسول خارج می‌شود. آیروسل با سه روش واکنش شیمیایی، کاهش دما و کاهش اکسیژن باعث مهار آتش می‌شود.
فرایند اطفا حریق آیروسل با واکنش‌های شیمیایی شروع می‌شود. در واقع ذرات آیروسل متراکم در اثر گرما تجزیه می‌شوند. سپس ماده جامد و پودری آیروسل ایجاد می‌شود. آیروسل با ذرات یک تا دو میکرومتری آتش را فرا می‌گیرد. بدین ترتیب آتش سرد و در ادامه به طور کامل مهار می‌شود. در این روش، مکانیسم‌های متفاوتی باعث اطفا حریق می‌شوند و به همین دلیل، آیروسل یکی از موثرترین سیستم ها برای اطفا حریق در پالایشگاه است. همچنین مقدار آیروسل لازم برای اطفا حریق در هر متر مکعب، بسیار اندک است.
یکی از ویژگی‌های سیستم اطفا حریق آیروسل، تراکم ذرات پخش‌شده در اطراف شعله است. در واقع هر چه عامل اطفا حریق آیروسل سریع‌تر اطراف شعله را پوشش دهد، مهار آتش سریع‌تر اتفاق خواهد افتاد. به‌همین علت، در هنگام استفاده از سیستم اطفا حریق آیروسل در پالایشگاه، نزدیکی آن به مواد احتراق‌پذیر اهمیت زیادی دارد.
سیستم اطفا حریق بیوورسال برای پالایشگاه
بیوورسال فناوری نوین در سال‌های اخیر برای مقابله با انواع آتش است. نحوه عملکرد سیستم اطفا حریق بیوورسال کاملا منحصربه‌فرد است. ماده تشکیل دهنده بیوورسال توانایی مهار آتش‌های کلاس F، C، B و A را دارد. با استفاده از این سیستم می‌توان آتش‌های پرحجم را نیز خاموش کرد. به همین دلیل، استفاده از سیستم اطفا حریق بیوورسال در پالایشگاه می‌تواند یک راهکار بهینه برای مهار آتش باشد. روش عملکرد کپسول آتش‌نشانی بیوورسال در برابر حریق به‌صورت زیر است:
- مقابله با ماده سوختی: ماده تشکیل دهنده بیوورسال با احاطه کردن مولکول‌های سطحی سوخت، مانع از تبخیر آن می‌شود. این مساله باعث از بین رفتن خاصیت مولکول‌های ماده سوختنی می‌شود و در نهایت آتش را خاموش می‌کند
- مقابله با گرما: مواد کپسول آتش‌نشانی بیوورسال کشش سطحی آب را بالا می‌برد. بدین ترتیب خاصیت سردکنندگی آب و نفوذپذیری آن افزایش پیدا می‌کند و باعث کاهش گرمای آتش می‌شود
- کاهش سطح اکسیژن: ماده بیوورسال، روی آتش لایه‌ای از فوم ایجاد می‌کند تا بدون هیچ‌گونه تماسی با اکسیژن هوا، شعله‌های آتش را کنترل کند
- ایجاد اختلال در زنجیره آتش: انفجار گازهای متصاعدشده را می‌توان یکی از خطرناک‌ترین جنبه‌های آتش‌سوزی به شمار آورد. ماده بیوورسال برای ایجاد اختلال در زنجیره آتش و جلوگیری از انفجار، گازهای متصاعدشده را محصور می‌کند. این نکته یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کپسول بیوورسال است که می‌تواند برای مهار حریق در پالایشگاه مفید واقع شود
تدبیر؛ راهنمای شما برای پیاده‌سازی سیستم اطفا حریق پالایشگاه
رعایت اصول ایمنی برای جلوگیری از وقوع آتش سوزی در پالایشگاه اهمیت بسیار زیادی دارد. به همین دلیل داشتن سیستم اطفا حریق مناسب در پالایشگاه و بازرسی و نگهداری منظم آنها طبق استانداردهای آتش‌نشانی، از مسایل ضروری است. بدین ترتیب، می‌توانید مطمئن باشید که این تجهیزات در شرایط مطلوب باقی می‌مانند و در صورت وقوع آتش سوزی در پالایشگاه می‌توانند کاملا موثر واقع شوند.
گروه تولیدی و صنعتی تدبیر در طول سال‌های فعالیت خود با به‌کارگیری نیروهای متخصص در زمینه طراحی و پیاده‌سازی سیستم اطفا حریق کارنامه موفقیت‌آمیزی داشته است. ما در تدبیر بهترین سیستم اطفا حریق پالایشگاه را با قیمت مناسب به شما ارائه می‌دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره سیستم اطفا حریق پالایشگاه، با کارشناسان ما در تدبیر تماس حاصل فرمایید.
سوالات متداول سیستم اطفا حریق پالایشگاه
بهترین سیستم اطفا حریق پالایشگاه کدام است؟
سیستم اطفا حریق آیروسل و کپسول آتش نشانی بیوورسال، بهترین تجهیزات برای افزایش ایمنی پالایشگاه ها هستند.
چه عواملی باعث آتش سوزی در پالایشگاه می‌شود؟
آتش سوزی مایعات و گازهای قابل اشتعال، از جمله عوامل مهم آتش سوزی در پالایشگاه هستند.