مهندسی را استفاده از علوم طبیعی، ریاضیات و روش‌های علمی برای حل مسائل، افزایش کارایی و بهره‌وری و بهبود سیستم‌ها تعریف می‌کنند. جالب است بدانید شاخه‌ای از علوم مهندسی به نام مهندسی آتش نیز وجود دارد. به طور خلاصه، مهندسی آتش شاخه‌ای از مهندسی است که به پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از آتش‌سوزی می‌پردازد. این رشته مهندسی شامل مطالعه دینامیک آتش‌سوزی، اشتعال‌پذیری مواد و طراحی و نصب سیستم‌های اعلام و اطفا حریق و به طور کلی، سیستم‌های محافظت در مقابل حریق است. حالا اگر این سؤال برایتان پیش آمده است که مهندسی آتش چیست و مهندس آتش به چه کسی گفته می‌شود، به ادامه مطلب رجوع کنید. ما در این قسمت از مجله تدبیر به بحث در مورد جوانب مختلف رشته مهندسی آتش خواهیم پرداخت.
مهندسی آتش چیست؟
مهندسی آتش، مهندسی ایمنی حریق یا مهندسی محافظت از آتش رشته‌ای از مهندسی بوده که هدف آن جلوگیری از آتش‌سوزی و محافظت از جان و مال افراد در صورت وقوع حادثه آتش سوزی است. این هدف در رشته مهندسی آتش با ارزیابی مخاطرات و ریسک‌های آتش‌سوزی و کاهش آسیب‌های احتمالی به واسطه طراحی و ساخت و ساز مناسب است که میسر خواهد شد. مهندسی آتش همچنین شامل هدایت و کنترل عملیات آتش نشانی و نجات، وارسی‌های پس از حادثه و ارائه بازخورد جهت بهبود استراتژی‌ها و فرآیندهای حفاظتی و اقدامات کاهشی می‌شود.
تاریخچه مهندسی آتش
حال که تعریف کردیم مهندسی آتش چیست، بهتر است نگاهی به تاریخچه آن داشته باشیم. مهندسی آتش ریشه در روم باستان دارد. در آن زمان، پس از وقوع یک آتش‌سوزی فاجعه‌بار، امپراتور نرون دستور داد که شهر با استفاده از روش‌های حفاظت غیرفعال در مقابل آتش مانند جداسازی فضاها و استفاده از مصالح ساختمانی غیرقابل اشتعال بازسازی شود. در اوایل قرن بیستم بود که رشته مهندسی آتش در پاسخ به مشکلات آتش‌سوزی در نتیجه انقلاب صنعتی ظهور کرد. مهندسان آتش در این دوره با ابداع روش‌هایی جهت محافظت از کارخانه‌های بزرگ مثل کارخانه‌های ریسندگی، خودشان را در کانون توجه قرار دادند.
در سال ۱۹۰۳ بود که تحصیل در رشته مهندسی آتش به صورت آکادمیک در مؤسسه فناوری آرمور در ایلینوی آغاز شد. با آغاز قرن بیستم، دنیا شاهد چندین مورد آتش‌سوزی فاجعه‌بار بود که منجر به تغییراتی در قوانین ساختمان‌ها برای محافظت بهتر از افراد و اموال در برابر حریق شد. اما در نیمه دوم قرن بیستم بود که مهندسی حفاظت از آتش به عنوان یک حرفه مهندسی منحصربه‌فرد وارد عرصه شد. از دیگر فاکتورهای مؤثر در رشد این حرفه می‌توان به راه‌اندازی مؤسسه مهندسان آتش در سال ۱۹۱۸ در انگلیس و انجمن مهندسان حفاظت از آتش در سال ۱۹۵۰ در آمریکا اشاره کرد.
مهندس آتش چه کسی است؟
مهندس آتش به کسی گفته می‌شود که با ماهیت و ویژگی‌های آتش، نحوه انتشار و کنترل آن به خوبی آشنا است. مهندسان آتش همچنین می‌دانند که آتش از کجا منشأ می‌گیرد و با محصولات حاصل از احتراق آشنا هستند. البته، کار مهندسان حفاظت از آتش به همینجا ختم نمی‌شود. به علاوه، مهندسان ایمنی حریق در حوزه تشخیص، کنترل و اطفای حریق تحصیل کرده و آموزش می‌بینند.
مهندسان حفاظت از آتش همچنین باید درک کاملی از تئوری احتراق و نحوه اعمال آن در شرایط واقعی داشته باشند. علاوه بر این، آن‌ها باید بتوانند خطرات احتمالی آتش‌سوزی در ساختمان‌ها را ارزیابی کرده و راه حل‌هایی را برای جلوگیری از وقوع آتش سوزی توصیه کنند. مهندسان حفاظت از آتش همچنین مسئول طراحی ساختمان‌ها با در نظر گرفتن جوانب مختلف ایمنی در مقابل حریق به شمار می‌روند.
وظایف مهندس آتش کدامند؟
وظایف مهندسان آتش فراتر از طراحی ساختمان‌ها است. آن‌ها در طراحی تجهیزات مورد استفاده برای مقابله با آتش‌سوزی مانند سیستم اسپرینکلر و دتکتور دود نیز مشارکت دارند. ممکن است از مهندسان ایمنی حریق خواسته شود تا ساختمان‌ها یا سازه‌های قدیمی را که با استانداردهای امروزی ساخته نشده‌اند، مورد بازرسی قرار دهند. مهم‌تر از همه، آن‌ها توصیه‌ها و خدمات مهندسی ایمنی در مقابل آتش را در مورد نحوه ایمن‌سازی این ساختمان‌ها و سازه‌ها، با توجه به خطرات بالقوه‌ای که آتش‌سوزی می‌تواند در پی داشته باشد، ارائه می‌دهند.
قوانین ساختمانی امروزی مستلزم آن است که همه متخصصان ساخت و ساز اعم از مهندسان ایمنی حریق با آن انطباق داشته باشند. با وجود این، یک متخصص باتجربه می‌تواند تغییراتی را بر اساس شرایط خاص برای هر نوع پروژه یا ساختمان پیشنهاد دهد. به این طریق، سطوح عملکرد بهینه با حداقل هزینه تضمین خواهد شد، بدون اینکه ملاحظات ایمنی در طول چرخه عمر پروژه (ها) به خطر بیافتد.
به طور کلی، وظایف یک مهندس حفاظت از آتش عبارتند از:
- طراحی ساختمان‌ها با در نظر گرفتن ملاحظات ایمنی در برابر آتش
- طراحی تجهیزات مورد استفاده برای مقابله با آتش‌سوزی
- بازرسی ساختمان‌ها و سازه‌های قدیمی برای خطرات احتمالی آتش‌سوزی
- ارائه توصیه‌های لازم برای سیستم‌ها و روش‌های حفاظت در مقابل حریق
- برقراری ارتباط با مقامات محلی، متخصصان ساخت و ساز و معماران در مورد ایمنی حریق
- انطباق با مقررات و قوانین جدید حفاظت از آتش
- بازرسی تجهیزات، ساختمان‌ها و مواد برای اطمینان از ایمن بودن آن‌ها
- استفاده از مدل‌سازی رایانه‌ای برای درک چگونگی شروع و گسترش آتش‌سوزی
چه موضوعاتی در حرفه مهندسی آتش گنجانده شده است؟
در این بخش از مبحث مهندسی آتش چیست، به شما خواهیم گفت که چه موضوعاتی در این حرفه گنجانده شده است. مهندسی آتش شامل موضوعات مختلفی می‌شود که از آن جمله می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- علوم: مکانیک اشتعال مخلوط‌های سوخت و هوا، شیمی واکنش‌های درون شعله، مهار احتراق و سمیت و غیره.
- فناوری: استفاده از الکتریسیته در اتمسفرهای قابل اشتعال، حفاظت سازه‌ای ساختمان‌ها در برابر آتش، طراحی سیستم اعلام حریق، تجهیزات آتش نشانی، اسپرینکلرها و سایر سیستم اطفا حریق حرفه‌ای، فرماندهی عملیاتی در خدمات آتش نشانی، ارزیابی خطرات آتش در محیط‌های صنعتی، مواد شیمیایی، تحقیقات آتش‌سوزی، بیمه آتش‌سوزی و غیره.
- روانشناسی و فیزیولوژی: الگوهای رفتاری افرادی که با شرایط اضطراری آتش‌سوزی مواجه می‌شوند، مانند واکنش آن‌ها به هشدارها، طراحی راه‌های فرار، واکنش به استرس و کاهش آن.
- مدیریت: فرماندهی، رهبری، برنامه‌ریزی اضطراری، آنالیز و مدیریت هزینه/فایده، کنترل مالی و غیره.
- حقوق: تهیه، پیاده‌سازی و اجرای قوانین ایمنی حریق و دعاوی ناشی از آتش‌سوزی. برای مثال، حضور به عنوان کارشناس در پرونده‌های مدنی و کیفری و غیره.
بیشتر بخوانید: لیست استانداردهای NFPA سازمان حفاظت از حریق آمریکا
مهندسان آتش در کجاها به کار گرفته می‌شوند؟
اکثر مهندسان آتش به عنوان مشاور طراحی مهندسی در صنعت ساخت و ساز مشغول به فعالیت می‌شوند. آن‌ها همچنین ممکن است با افراد فعال در حوزه بساز و بفروش، توسعه‌دهندگان املاک، انجمن‌های مسکن و فعالان حوزه معماری همکاری داشته باشند. ادارات خدمات آتش نشانی و امداد و نجات نیز ممکن است یکی از محل‌های فعالیت فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی حفاظت از آتش باشند. به علاوه، شرکت‌های بیمه گاهی از مهندسان ایمنی حریق برای تعیین خطر آتش‌سوزی یا کمک به بررسی احتمال وقوع آتش‌سوزی استفاده می‌کنند.
مهندسان آتش معمولاً در تیم‌های چند رشته‌ای بر روی پروژه‌ها کار می‌کنند و مخصوصاً با ارزیاب‌های خطر آتش‌سوزی، مهندسان خدمات ساختمان و معماران همکاری دارند. این امکان برای مهندسان ایمنی حریق وجود دارد که با پیشرفت شغلی، در یک نوع ساختمان تخصص پیدا کنند. آن‌ها مثلاً می‌توانند فعالیت کاملاً گسترده‌ای در ساختمان‌های تجاری، مسکونی یا با کاربری مختلط داشته باشند. در مقابل، فعالیت مهندسان حفاظت از آتش ممکن است محدودتر هم باشد، مثلاً در خرده‌فروشی در حوزه ساختمان‌های تجاری یا در سازه‌های بلند در حوزه ساختمان‌های مسکونی به طور تخصصی کار کنند.
سؤالات متداول مهندسی آتش چیست؟
مهندسی آتش چیست؟
مهندسی آتش رشته‌ای از مهندسی بوده که هدف آن جلوگیری از آتش‌سوزی و محافظت از جان و مال افراد در صورت وقوع حادثه آتش سوزی است.
مهندس آتش به چه کسی گفته می‌شود؟
مهندس آتش به کسی گفته می‌شود که با ماهیت و ویژگی‌های آتش، نحوه انتشار و کنترل آن به خوبی آشنا بوده و در حوزه تشخیص، کنترل و اطفای حریق آموزش دیده است.
مهندسی آتش شامل چه موضوعاتی است؟
موضوعات مختلفی در رشته مهندسی آتش گنجانده شده است که از آن جمله می‌توان به علوم، فناوری، روانشناسی، فیزیولوژی، مدیریت و حقوق اشاره کرد.