آموزش استفاده از کپسول آتش نشانی

زمان مطالعه: ۵ دقیقه

کپسول‌های آتش نشانی خط مقدم مقابله با آتش‌سوزی به حساب می‌آیند. نگهداری نامناسب و استفاده نادرست از کپسول‌های آتش نشانی دو دلیل کلیدی هستند که می‌توانند باعث گسترش آتش‌سوزی شده و خسارات قابل توجهی را به بار آورند. با آموزش استفاده از کپسول آتش نشانی، می‌توانید در دقایق اولیه و تا قبل از رسیدن نیروهای آتش‌نشانی، آتش را کنترل کنید. از همین رو، آموزش نحوه استفاده صحیح از این نوع خاموش‌کننده‌ها بسیار مهم است. برای استفاده صحیح از کپسول آتش نشانی، باید چهار مرحله را دنبال کنید که عبارتند از: کشیدن ضامن، هدف‌گیری به سوی شعله آتش، فشار دادن اهرم و در نهایت، تخلیه مواد خاموش‌کننده. در ادامه، بیشتر در این باره توضیح خواهیم داد. با مجله تدبیر همراه باشید.

انتخاب خاموش‌کننده مناسب

پیش از بحث آموزش استفاده از کپسول آتش نشانی، نخست لازم است که با طبقه‌بندی کلاس‌های مختلف آتش آشنا شویم و بدانیم که از چه نوع خاموش‌کننده‌ای بایستی برای اطفا کردن مؤثر حریق استفاده کنیم.

آتش‌سوزی به شش دسته طبقه‌بندی می‌شود که عبارتند از:

• کلاس A (جامدات مانند پارچه کاغذ، پلاستیک و…)
• کلاس B (مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، تینر، الکل و…)
• کلاس C (گازهای قابل اشتعال مانند گاز طبیعی، متان، پروپان و…)
• کلاس D (فلزات قابل اشتعال مانند منیزیم، سدیم و…)
• کلاس E (تجهیزات الکتریکی مانند رایانه، تلویزیون و…)
• کلاس F (روغن و چربی – وسایل پخت و پز)

همه انواع کپسول‌های آتش نشانی برچسب‌گذاری می‌شوند تا نشان دهند که برای مقابله با کدام انواع آتش طراحی شده‌اند. اکثر کپسول‌های آتش نشانی خانگی از نوع کپسول چند منظوره ABC هستند. اما در حال حاضر، کپسول بیوورسال اصل توسط گروه تولیدی و صنعتی تدبیر، به عنوان تنها نمایندگی انحصاری و رسمی این برند آلمانی، به بازار عرضه می‌شود که علاوه بر گروه‌های A، B و C، برای اطفا حریق گروه F نیز مؤثر است.

نکات کلیدی در مواقع آتش سوزی

دانستن اینکه نکات کلیدی در مواقع آتش‌سوزی کدامند و چه کاری باید انجام داد، می‌تواند زندگی شما را نجات دهد. جالب است که بدانید بر اساس گزارش NFPA، وقوع آتش‌سوزی فقط در خانه‌ها سالانه جان نزدیک به ۳ هزار نفر را می‌گیرد، اما لزومی ندارد که اینطور باشد. اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای حفظ امنیت خود و عزیزانتان در صورت وقوع آتش‌سوزی انجام دهید. اگرچه پیشگیری بهترین گام برای حفاظت از حریق است، اما در صورت وقوع آتش‌سوزی، باید دقیقاً بدانید که چه کاری انجام دهید.

در صورت امکان آتش را خاموش کنید

اگر آتش تازه شعله‌ور شده است (مثلاً یک ماهی‌تابه روی اجاق آتش می‌گیرد)، ممکن است بتوانید آن را مهار کنید. برای این کار، کافیست که کپسول را بردارید و آتش را خاموش کنید. در بخش‌های بعدی، نحوه استفاده کامل از کپسول را برایتان آموزش خواهیم داد. فقط حتماً مطمئن شوید که آتش کامل خاموش شده است و دیگر دود نمی‌کند.

برای فرار از دود سرتان را پایین بگیرید

آتش دود و گازهای سمی تولید می‌کند که در صورت استنشاق، می‌تواند باعث احساس سبکی سر یا از دست دادن هوشیاری شود. اگر بخواهید از ساختمانی در حال سوختن فرار کنید، هر دوی این‌ها می‌توانند مشکل‌ساز باشند. برای فرار از آتش و دود ناشی از آن، سرتان را پایین بگیرید و به عبارتی، به سمت نزدیک‌ترین خروجی بخزید. این حالت به شما در برابر استنشاق دود و گازهای سمی کمک می‌کند.

مراقب گرم شدن درها و دستگیره‌های در باشید

چنانچه برای رسیدن به خروجی باید از دری عبور کنید، بررسی کنید که آیا در یا دستگیره در گرم است یا خیر. اگر در یا دستگیره آن داغ باشد، به احتمال زیاد آتش در آن سمت شعله‌ور است و نباید وارد آنجا شوید. یا اگر دری را باز کردید و آتش یا دود دیدید، به دنبال یک خروجی دیگر باشید.

به یک محل امن بروید

پس از آنکه از محل آتش‌سوزی خارج شدید، به یک محل امن بروید. به طور کلی، از ایستادن در نزدیکی ساختمانی که آتش گرفته است، اجتناب کنید.

به دنبال کمک باشید

پس از آنکه از آتش دور شدید، با آتش نشانی تماس بگیرید. خونسردی خود را حفظ کنید و با دقت به سؤالات اپراتور پاسخ دهید.

نکات ایمنی مربوط به تخلیه کپسول آتش نشانی

پس از تخلیه کپسول آتش نشانی، بقایای مواد خاموش‌کننده عموماً غیرسمی هستند. با وجود این، چند اقدام احتیاطی کلی وجود دارد که باید صرف نظر از نوع کپسول مورد استفاده انجام دهید، زیرا برخی از آن‌ها می‌توانند پوست را تحریک کنند. بهتر است همیشه با پوشیدن دستکش‌های لاتکس یا لاستیکی برای محافظت از دست‌ها، از تماس مستقیم با هر گونه مواد خاموش‌کننده باقیمانده اجتناب کنید.

تمیز کردن پسماند کپسول‌های آتش نشانی معمولاً به تجهیزات حفاظت شخصی (PPE) گران قیمت نیاز دارد، با این حال، مواد شیمیایی موجود در برخی کپسول‌های آتش نشانی در صورت استنشاق می‌توانند باعث تحریک غشاهای مخاطی در بینی و دهان و تحریک چشم‌ها شوند. برای عملیات پاکسازی، توصیه می‌شود که از ماسک و عینک ایمنی استفاده کنید. ماسک‌های N95 یا N100 می‌توانند ۹۵ تا ۱۰۰ درصد ذرات ریز موجود در کپسول‌های آتش نشانی را فیلتر کنند.

به طور کلی، نکات ایمنی مربوط به تخلیه کپسول آتش نشانی شامل موارد زیر است:

• در صورت تماس با پوست، آن را با آب و صابون بشویید.
• در صورت تماس با چشم، چشم‌ها را با آب بشویید تا زمانی که درد یا سوزش از بین برود.
• در صورت استنشاق مواد، در معرض هوای آزاد قرار بگیرید.
• اگر سوزش پوست یا چشم‌ها ادامه داشت یا اگر فرد دچار تنگی نفس شده است، به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

اشتباهات رایج در حین کار با کپسول آتش نشانی

آتش‌سوزی به خودی خود ترسناک است، اما چه چیزی می‌تواند آن را بدتر کند؟ نداشتن کپسولی که به درستی عمل کند یا ندانستن نحوه استفاده از کپسول ممکن است شرایط را استرس‌زاتر کند. در این بخش، به اشتباهات رایج در مورد استفاده از کپسول‌های آتش نشانی خواهیم پرداخت که به راحتی می‌توانید از آن‌ها اجتناب کنید.

عدم آشنایی با نحوه کار با کپسول آتش نشانی

یکی از خطرناک‌ترین اشتباهات افراد آن است که در مورد نحوه صحیح کار با کپسول آتش نشانی آموزش نمی‌بینند. بهترین راه برای توسعه این مهارت، آموزش عملی نحوه کار با کپسول آتش نشانی است. اگر با آتش‌سوزی مواجه شوید و نیاز به واکنش سریع داشته باشید، این کمک بزرگی خواهد بود.

عدم شارژ مجدد کپسول آتش نشانی پس از استفاده

یکی دیگر از اشتباهات رایج برای استفاده از کپسول‌های آتش نشانی، عدم شارژ مجدد کپسول آتش نشانی پس از استفاده است. اما چرا نباید مرتکب این اشتباه شوید؟

1. کپسول‌های آتش نشانی که تا حدی تخلیه می‌شوند، مستعد نشتی هستند.
2. اگر آتش‌سوزی دیگری را تجربه کنید، خاموش‌کننده شما ممکن است فاقد مواد خاموش‌کننده و فشار لازم برای تخلیه مؤثر باشد.

همچنین، بایستی به خاطر داشته باشید که در صورت عدم استفاده از کپسول آتش نشانی نیز مهم است که آن را مجدداً شارژ کنید.

گم کردن نازل کپسول

اگر نازل کپسول را گم کردید، حتماً آن را با یک نازل مناسب جایگزین کنید. غیرمعمول نیست که در چنین شرایطی، برخی افراد یا کلاً نازلی برای کپسول تهیه نمی‌کنند و یا از نازل نامناسب استفاده می‌کنند. همانطور که احتمالاً می‌دانید، کپسول‌های آتش نشانی انواع مختلفی دارند و برای اهداف خاصی طراحی می‌شوند. اگر از نازل مناسب استفاده نکنید، این احتمال وجود دارد که کپسول به اندازه کافی مؤثر نباشد.

کندن برچسب روی کپسول آتش نشانی

کندن برچسب کپسول آتش نشانی یکی از بزرگترین اشتباهاتی است که برخی افراد انجام می‌دهند. این برچسب‌ها معمولاً حاوی اطلاعات مهمی نظیر شماره سریال، دستورالعمل‌های تعمیر و نگهداری، اقدامات احتیاطی، وزن کپسول و… هستند که به شما برای حفظ سلامت کپسول کمک می‌کنند. دستورالعمل‌های مربوط به نحوه استفاده از کپسول نیز بر روی این برچسب‌ها درج می‌شوند. کندن برچسب روی کپسول آتش نشانی همچنین ممکن است باعث باطل شدن ضمانت‌نامه آن شود.

در دسترس نبودن کپسول آتش نشانی

کپسول آتش نشانی همیشه باید در جایی نگهداری شود که به راحتی قابل دسترس باشد. مثلاً در خانه، ورودی آشپزخانه بهترین محل در دسترس برای نصب کپسول آتش نشانی است. به هر حال، هر جا که کپسول آتش نشانی قرار دارد، مطمئن شوید که همه می‌دانند کجاست و چگونه از آن استفاده کنند.

عدم بازرسی کپسول

کپسول‌های آتش نشانی بایستی سالانه حداقل یک بار بازرسی شوند. شما می‌توانید این کار را خودتان نیز انجام دهید، زیرا چندان پیچیده نیست. البته، توصیه می‌شود که از شرکت‌های معتبر در این زمینه کمک بگیرید که خدمات تست هیدرواستاتیک کپسول آتش نشانی را نیز ارائه می‌دهند.

چه نکاتی را باید قبل از استفاده از کپسول آتش نشانی رعایت کنیم؟

باید اشاره کنیم که کپسول‌های آتش نشانی برای خاموش کردن آتش‌سوزی‌های کوچک طراحی شده‌اند. فقط در صورتی که شعله‌های آتش کوتاه‌تر از شما هستند و حجم آتش کم است، سعی کنید با آتش مقابله کنید. در غیر این صورت، اگر شک دارید که می‌توانید آتش را مهار کنید یا خیر، فوراً ساختمان را تخلیه کرده و با آتش نشانی تماس بگیرید.  پیش از استفاده از کپسول آتش نشانی، بایستی به چند نکته توجه داشته باشید.

یک مسیر برای خروج / فرار مشخص کنید

قبل از استفاده از کپسول آتش نشانی، مطمئن شوید که یک مسیر مشخص برای خروج یا فرار داشته باشید. چنانچه نتوانید آتش را خاموش کنید، بایستی یک مسیر امن برای خروج داشته باشید. این مسئله را باید هنگام تعیین محل نصب کپسول آتش نشانی مد نظر داشته باشید و بهتر است مطمئن شوید که پس از استفاده از کپسول، چندین گزینه برای خروج یا فرار در آن نزدیکی خواهید داشت.

فاصله را با آتش رعایت کنید

با فاصله مناسب به سمت آتش و پشت به سمت مسیر خروجی که قبلاً مشخص کرده‌اید، بایستید. هنگام آماده شدن برای کار با کپسول آتش نشانی، باید حدود ۱.۸ تا ۲.۴ متر از شعله‎های آتش فاصله داشته باشید.

مراحل آموزش استفاده از کپسول آتش نشانی

همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، مراحل آموزش استفاده از کپسول آتش نشانی شامل چهار مرحله است که به اصطلاح تکنیک P.A.S.S نامیده می‌شود.

• Pull (پین یا ضامن کپسول را بکشید): زمانی که ضامن در جای خود قرار دارد، از فشار داده شدن دسته جلوگیری کرده و مانع از تخلیه تصادفی کپسول می‌شود. برای آنکه از عملکرد صحیح کپسول مطمئن شوید، می‌توانید آن را تست کنید.
• Aim (هدف‌گیری کنید): با رعایت فاصله ایمن، به آتش نزدیک شوید. نازل یا شلنگ خروجی را به سمت مرکز شعله‌های آتش نشانه بگیرید.
• Squeeze (دسته یا اهرم را فشار دهید): با فشار دادن دسته یا اهرم کپسول، خاموش‌کننده عمل می‌کند. برای توقف تخلیه، کافیست دستگیره را رها کنید.
• Sweep (تخلیه مواد خاموش‌کننده): با نزدیک شدن به آتش، مانند حالتی که انگار جارو به دست دارید، به سمت جلو و عقب حرکت کنید تا مواد خاموش‌کننده را به سمت مرکز آتش هدایت نمایید.

آموزش نحوه استفاده از انواع مختلف کپسول آتش نشانی

انواع مختلفی از کپسول‌های آتش نشانی وجود دارند که برای اهداف و کلاس‌های آتش خاص به کار می‌روند. اگرچه به طور کلی مراحل استفاده از انواع مختلف کپسول آتش نشانی یکسان هستند، اما نکات ریزی وجود دارد که لازم است به آن‌ها توجه داشته باشید. در بخش‌های بعدی، به آموزش نحوه کار با کپسول آتش نشانی آب، کپسول آتش نشانی پودری، کپسول آتش نشانی فوم، کپسول آتش نشانی CO2 و کپسول آتش نشانی مرطوب خواهیم پرداخت.

نحوه استفاده از کپسول آتش نشانی آب

• ضامن را بکشید.
• نازل را به سمت پایه آتش هدف بگیرید.
• اهرم یا دسته را فشار دهید تا آب آزاد شود.
• اگر آتش به صورت افقی در حال گسترش است، روی شعله‌های آتش نشانه بگیرید و به صورت پهلو به پهلو حرکت کنید.
• اگر آتش به صورت عمودی در حال گسترش است، با نشانه‌گیری به سمت پایه آتش شروع کنید و نازل را از پایین به بالا حرکت دهید.

طریقه کار با کپسول آتش نشانی پودری

• ضامن را بکشید.
• با رعایت فاصله ایمن، اهرم یا دستگیره را فشار دهید تا مواد خاموش‌کننده تخلیه شود.
• برای مواد جامد، نازل را به سمت پایه شعله‌ها هدف بگیرید و مواد خاموش‌کننده را روی تمام قسمت‌های آتش بپاشید.
• برای مایعات قابل اشتعال، نازل را به سمت پایه آتش هدف بگیرید و با حرکت از پایین به بالا ادامه دهید.
• برای آتش‌سوزی گازهای قابل اشتعال، ابتدا گاز را قطع کنید و سپس به سمت شعله‌ها هدف‌گیری و کپسول را تخلیه کنید.

طریقه استفاده از کپسول آتش نشانی فوم

• ضامن را بکشید.
• شلنگ را به سمت پایه آتش نشانه بگیرید.
• دستگیره یا اهرم کپسول را برای انجام عمل تخلیه فشار دهید.
• شعله‌های آتش را هدف قرار ندهید، بلکه به جای آن، شلنگ را به سمت تمام قسمت‌های آتش بگیرید تا مواد خاموش‌کننده سطح آتش را به طور کامل بپوشاند.
• تمام محتویات داخل کپسول را تخلیه کنید تا اطمینان حاصل شود که آتش کاملاً خنک شده و از شعله‌ور شدن مجدد آن جلوگیری می‌شود.

طریقه کار با کپسول آتش نشانی CO2

• ضامن یا پین کپسول را خارج کنید.
• نازل شیپوری شکل را با دستتان نگه ندارید، زیرا در حین تخلیه بسیار سرد می‌شود و می‌تواند منجر به سوختگی گردد. برای جلوگیری از این امر، بهتر است از کپسول‌های با نازل شیپوری آنتی فریز استفاده کنید.
• اهرم یا دستگیره را برای تخلیه کپسول فشار دهید. لطفاً توجه داشته باشید که کپسول‌های آتش نشانی CO2 هنگام تخلیه صدای بسیار قوی ایجاد می‌کنند که طبیعی است.
• برای مایعات قابل اشتعال، نازل شیپوری را به سمت پایه آتش نشانه بگیرید و سراسر آتش را پوشش دهید.
• برای آتش‌سوزی الکتریکی، ابتدا جریان برق را در صورت امکان قطع کنید و سپس، نازل را مستقیماً به سمت آتش نشانه گرفته و اقدام به اطفا کردن آن کنید.

چه نکاتی را باید پس از استفاده از کپسول آتش نشانی رعایت کنیم؟

همانطور که لازم است قبل از استفاده از کپسول آتش نشانی به برخی نکات توجه داشته باشید، پس از استفاده از کپسول نیز بایستی چند مورد را مد نظر قرار دهید.

مراقب شعله‌ور شدن مجدد آتش باشید

پس از اطفا کردن آتش، محل حریق را بررسی کنید تا مطمئن شوید که آتش دوباره شعله‌ور نمی‌شوود. اگر آتش دوباره شعله‌ور شد، مراحل بالا را تکرار کنید.

با آتش نشانی تماس بگیرید

چنانچه قبل از تخلیه کپسول آتش نشانی فرصت تماس با آتش نشانی را نداشتید، همین حالا این کار را انجام دهید. نیروهای آتش‌نشان می‌توانند به دقت محل آتش‌سوزی را بررسی کرده و از خاموش شدن کامل آن مطمئن شوند.

به یک مکان امن بروید

پس از خاموش شدن آتش یا اگر نتوانستید آتش را مهار کنید، محل را ترک کرده و به یک مکان امن و دور از دسترس آتش بروید.

سؤالات متداول آموزش استفاده از کپسول آتش نشانی