تاریخچه ایستگاه آتش نشانی

ایستگاه آتش نشانی به محوطه‌ای اطلاق می‌شود که برای نگهداری وسایل آتش نشانی مانند ماشین‌های آتش نشانی و وسایل نقلیه مربوطه، تجهیزات حفاظت فردی، شلنگ‌های آتش نشانی و سایر تجهیزات تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایستگاه‌های آتش نشانی اغلب دارای فضای کار و زندگی برای آتش‌نشانان و نیروهای پشتیبانی نیز هستند. در برخی کشورها مانند آمریکا، ایستگاه‌های آتش نشانی اغلب به نام شرکت‌های آتش نشانی نام‌گذاری می‌شوند. در کشور ما ایران، تمامی ایستگاه‌های آتش نشانی زیر نظر سازمان آتش نشانی فعالیت می‌کنند و بر اساس محله یا خیابانی که در آن قرار دارند، نام‌گذاری می‌شوند یا به آن‌ها شماره واحد اختصاص داده می‌شود. در ادامه، شما را با تاریخچه ایستگاه آتش نشانی در جهان و ایران بیشتر آشنا خواهیم کرد.

ایستگاه آتش نشانی چیست؟

ایستگاه‌های آتش نشانی به صورت استراتژیک سرتاسر محله‌های مختلف را پوشش می‌دهند و به آتش‌نشانان اجازه می‌دهند که در مدت زمان از پیش تعیین‌شده به محل وقوع حادثه اعزام شوند. ایستگاه آتش نشانی به عنوان محل نگهداری ماشین‌های آتش نشانی، تجهیزات حفاظتی، شلنگ‌های آتش نشانی و سایر تجهیزات عمل می‌کند. اگر قرار به جابجایی مصدومین احتمالی باشد، بسیاری از ایستگاه‌ها خودروهای آمبولانس را نیز در خود جای می‌دهند. علاوه بر محل نگهداری تجهیزات آتش نشانی، چند کاربرد متفاوت برای ایستگاه‌های آتش نشانی وجود دارد.

بسیاری از واحدهای آتش نشانی به صورت شیفت‌های ۲۴ ساعته یا بیشتر مشغول به فعالیت هستند، به این معنی که آتش‌نشان شب‌ها در ایستگاه می‌خوابند. در داخل ایستگاه، خوابگاه‌ها یا اتاق‌‌های خواب در اختیار پرسنل آتش نشانی قرار می‌گیرد. خوابگاه‌ها اغلب در بالای گاراژ در ساختمان‌های دو طبقه قرار دارند. اگر زنگ هشدار در طول شب به صدا درآید، آتش‌نشانان از طریق تیر، سرسره یا پله‌ها به گاراژ دسترسی پیدا می‎‌کنند.

ایستگاه‌های آتش نشانی دارای حداقل یک گاراژ برای نگهداری حداقل یک ماشین آتش نشانی هستند. همچنین، فضایی برای نگهداری تجهیزات آتش نشانی وجود دارد، گرچه مهم‌ترین تجهیزات در داخل خود ماشین‌های آتش نشانی جای داده می‌شوند. در مسیرهای منتهی به ایستگاه آتش نشانی نیز اغلب علائم هشداردهنده نصب می‌شود و ممکن است هنگام خروج از ایستگاه یا بازگشت به آن، از علائم راهنمایی و رانندگی برای توقف یا هشدار ترافیک استفاده شود.

تاریخچه ایستگاه آتش نشانی در جهان

برای بررسی تاریخچه ایستگاه آتش نشانی در جهان، باید به چند برهه تاریخی مختلف اشاره کنیم.

روم باستان

تاریخچه نخستین ایستگاه آتش به دوران روم باستان برمی‌گردد که مارکوس اگناتیوس روفوس از بردگان خود برای ارائه خدمات آتش نشانی رایگان استفاده می‌کرد. این افراد با استفاده از زنجیره‌ای از سطل‌ها با آتش مقابله می‌کردند و همچنین، در خیابان‌ها گشت می‌زدند تا افرادی که قوانین پیشگیری از آتش‌سوزی را نقض می‌کردند، جریمه کنند. امپراتور آگوستوس در سال ۲۴ قبل از میلاد، نیروهای آتش‌نشانی متشکل از ۶۰۰ نفر برده ایجاد کرد که در ۷ ایستگاه مختلف در شهر روم فعالیت می‌کردند.

قرن ۱۷ و ۱۸

تاریخچه ایستگاه آتش نشانی در قرن‌های ۱۷ و ۱۸ به زمانی برمی‌گردد که مجدداً توسط شرکت‌های بیمه اموال، پس از آتش‌سوزی بزرگ لندن در سال ۱۶۶۶ میلادی، تشکیل شدند. نخستین شرکت‌های بیمه آتش‌سوزی نیز در سال‌های بعدی تأسیس شدند.

در شهر آمستردام نیز در اواخر قرن هفدهم، یک سیستم اطفا حریق پیچیده راه‌اندازی شد که توسط جان وان در هیدن طراحی شده بود. در آمریکا، اولین ایستگاه آتش نشانی در شهر بوستون ایالت ماساچوست در سال ۱۶۸۷ میلادی با بودجه عمومی تأسیس شد.

بیمه آتش‌سوزی در این کشور در سال ۱۷۳۶ میلادی در کارولینای جنوبی مطرح شد. بنجامین فرانکلین نخستین شرکت بیمه آتش‌سوزی را در فیلادلفیا تأسیس کرد و در کنار آن، یک ایستگاه آتش نشانی متشکل از نیروهای داوطلب نیز آغاز به کار کرد.

تأسیس نخستین ایستگاه آتش نشانی در پایتخت اتریش، وین، به سال ۱۶۸۶ میلادی بازمی‌گردد. در سال ۱۷۵۴ میلادی، نخستین مرکز آتش نشانی و اورژانس منطقه‌ای در هالیفاکس کانادا تأسیس شد که امروزه قدیمی‌ترین ایستگاه آتش نشانی در این کشور به حساب می‌آید.

در سال ۱۷۶۴ میلادی، دومین ایستگاه آتش نشانی آمریکا در شهر هادونفیلد ایالت نیوجرسی تأسیس شد. یک ایستگاه آتش نشانی متشکل از نیروهای داوطلب نیز در شهر پترزبورگ ایالت ویرجینیا در سال ۱۷۷۳ آغاز به فعالیت کرد.

قرن ۱۹

در قرن نوزدهم، به درخواست فرماندهی مرکزی، آتش‌نشانان از خاموش کردن آتش‌سوزی ساختمان‌هایی که بیمه نبودند، اجتناب می‌کردند. از همین رو، ایستگاه‌های آتش نشانی در شهرها به عنوان خدمات مدنی شروع به فعالیت کردند و شرکت‌های خصوصی آتش نشانی تعطیل یا با ایستگاه‌های آتش نشانی شهری ادغام شدند. در سال ۱۸۳۳، ده ایستگاه آتش نشانی مستقل لندن همگی با هم ادغام شدند و سازمان آتش نشانی لندن (LFEE) را تشکیل دادند و جیمز بریدوود به عنوان فرمانده ارشد این تشکیلات منصوب گشت.

بریدوود قبلاً رئیس آتش نشانی در ادینبورگ بود، جایی که اولین سازمان آتش نشانی شهری جهان در سال ۱۸۲۴ تأسیس شد و اکنون، به همراه ودن در هیدن، به عنوان یکی از بنیانگذاران آتش نشانی مدرن در نظر گرفته می‌شود. LFEE سپس در سال ۱۸۶۵، تحت مدیریت ایر مسی شاو، با سازمان آتش نشانی شهر متروپولیتن ادغام شد. به علاوه، در سال ۱۸۷۹، دانشگاه نوتردام نخستین ایستگاه آتش نشانی مستقر در دانشگاه را در ایالات متحده تأسیس کرد.

قرن ۲۰

اولین ایستگاه آتش نشانی مکانیزه در سال ۱۹۰۶ در اسپرینگفیلد ماساچوست، جایی که شرکت Knox Automobile اولین ماشین آتش نشانی مدرن را یک سال قبل توسعه داده بود، آغاز به کار کرد.

تاریخچه ایستگاه آتش نشانی در ایران

حال که با تاریخچه ایستگاه آتش نشانی در جهان آشنا شدیم، خالی از لطف نیست که نگاهی نیز به تاریخچه ایستگاه آتش نشانی در ایران داشته باشیم. تاریخچه اولین ایستگاه آتش نشانی در ایران به شهر اولین‌ها، تبریز، برمی‌گردد. نخستین ایستگاه آتش نشانی در ایران در سال ۱۲۲۱ هجری شمسی در شهر تبریز به دست روس‌ها تأسیس شد.

ایستگاه‌های بعدی نیز در شهرهای جنوبی ایران یعنی مسجد سلیمان و آبادان آغاز به کار کردند و هدف از راه‌اندازی آن‌ها، کمک به حفظ ایمنی پالایشگاه‌ها در مقابل خطرات آتش‌سوزی بود. در پایتخت کنونی ایران نیز، برای اولین بار یک ژنرال روس در منطقه سه راه امین، اقدام به تأسیس ایستگاه آتش نشانی کرد. بعدها، با افزایش نیاز، یک ایستگاه دیگر نیز در شمیرانات تأسیس شد و در سال ۱۳۲۶ هجری شمسی، تعداد ایستگاه‌های آتش نشانی در ایران به پنج مورد افزایش یافت.

سازماندهی ایستگاه‌های آتش نشانی

ایستگاه‌های آتش نشانی در یک سیستم مدیریتی، خدماتی، آموزشی و عملیاتی سازماندهی می‌شوند، مثلاً:

• بخش مدیریت، نظارت، بودجه‌بندی، سیاست‌گذاری و منابع انسانی را به عهده دارد.
• بخش خدمات، مسئول حفاظت، ایمنی و آموزش به عموم مردم است.
• بخش آموزش، افراد دارای دانش و مهارت لازم را برای انجام وظایف خود آماده می‌کند.
• بخش عملیات، وظایفی را برای کاهش آسیب به افراد، اموال و محیط زیست انجام می‌دهد.

ایستگاه آتش نشانی معمولاً در جایی راه‌اندازی می‌شود که می‌توان ماشین‌های آتش نشانی و سایر تجهیزات مرتبط را به طور استراتژیک در سراسر آن منطقه مستقر کرد، به طوری که بتوان ماشین‌های آتش نشانی یا آمبولانس‌ها را از نزدیک‌ترین ایستگاه آتش نشانی به محل حادثه اعزام نمود. ایستگاه‌های بزرگ بخش‌های دیگری را برای افزایش کارایی در خود جای می‌دهند که از نیروهای داوطلب، پشتیبانی و تحقیقات تشکیل شده‌اند.

• نیروهای داوطلب در شرایط اضطراری، برای حمایت بیشتر وارد عمل می‌شوند.
• نیروهای پشتیبانی به سازماندهی منابع در داخل و خارج از ایستگاه مشغول هستند.
• نیروهای تحقیقات به منظور ایجاد مزیت در فناوری‌های جدید فعالیت می‌کنند.

سایر مسئولیت‌های ایستگاه آتش نشانی

ایستگاه‌های آتش نشانی همچنین ممکن است خدمات اضطراری دیگری مانند امداد و نجات، مقابله با انتشار مواد خطرناک و عملیات اطفا حریق در حیات وحش را ارائه دهند. در برخی کشورها یا مناطق مثل آمریکا، آلمان، ژاپن، هنگ کنگ و ماکائو، ایستگاه‌های آتش نشانی می‎‌توانند مسئول ارائه خدمات فوریت‌های پزشکی باشند.

پرسنل اورژانس ممکن است به عنوان آتش‌نشان یا بخش جداگانه‌ای از تکنسین‌های فوریت‌های پزشکی و امدادگران آموزش‌دیده مشغول فعالیت شوند. این در حالی است که در برخی کشورهای دیگر، ایستگاه‌های آتش نشانی در کنار مسئولیت اصلی خود، فقط به عنوان نیروهای امدادی عمل می‌کنند و وظیفه تثبیت وضعیت قربانیان را تا زمان رسیدن آمبولانس به عهده دارند.

سؤالات متداول تاریخچه ایستگاه آتش نشانی