سیستم لوله کشی اسپرینکلر چیست؟

هنگام طراحی و اجرای سیستم‌های اطفا حریق از جمله سیستم اسپرینکلر، انتخاب مواد مناسب برای زیرساخت‌ها مانند سیستم لوله‌کشی از اهمیت بالایی برخوردار است. لوله کشی سیستم اسپرینکلر در تسهیل توزیع کارآمد آب به منظور مقابله با حریق نقش حیاتی دارد. با استفاده از روش‌های متفاوتی از جمله لوله‌کشی درختی، حلقه‌ای و شبکه‌ای می‌توان جریان آب را از مخزن به هِد اسپرینکلر هدایت کرد. این لوله‌ها معمولاً به رنگ قرمز هستند تا شناسایی آن‌ها راحت‌تر باشد. همچنین، این لوله‌ها معمولاً از جنس فولاد کربنی یا مواد چدن داکتیل ساخته می‌شوند. در ادامه، به شما خواهیم گفت که سیستم لوله کشی اسپرینکلر چیست، انواع روش‌های لوله‌کشی اسپرینکلر کدامند و لوله‌های اسپرینکلر از چه جنسی ساخته می‌شوند.

سیستم اطفا حریق اسپرینکلر چیست؟

سیستم اسپرینکلر یکی از تجهیزات اطفا حریق خودکار و یک روش فعال حفاظت در برابر آتش است که با استفاده از آبپاش‌های تعبیه‌شده بر روی سقف، آب را با فشار بالا جهت کنترل و مهار آتش در محیط تخلیه می‌کند. در ابتدا، از این سیستم در کارخانه‌ها و ساختمان‌های تجاری بزرگ استفاده می‌شد، اما در حال حاضر مدل‌های مقرون‌به‌صرفه برای نصب در خانه‌ها و ساختمان‌های کوچک نیز در دسترس هستند. استفاده از سیستم اسپرینکلر در بیش از ۹۰ درصد موارد می‌تواند آتش‌سوزی را در مراحل اولیه کنترل کند.

سیستم لوله‌ کشی اسپرینکلر چیست؟

سیستم لوله‌کشی اسپرینکلر شبکه‌ای متشکل از لوله‌ها و اتصالات مختلف است که مواد خاموش‌کننده (معمولاً آب) را در مناطق مختلف ساختمان توزیع می‌کند. طراحی سیستم لوله‌کشی اسپرینکلر باید مطابق با مشخصاتی باشد که در استاندارد نصب سیستم‌های اسپرینکلر آتش‌نشانی آورده شده است.

جنس لوله‌ها باید از موادی ساخته شود که در برابر خوردگی محافظت شوند و معمولاً از جنس مواد خاصی استفاده می‌شود که مطابق با استاندارد DIN تولید می‌شوند. به طور کلی، برای تولید لوله‌های اسپرینکلر از موادی مثل چدن داکتیل، فولاد، فولاد گالوانیزه، پلی‌اتیلن یا پلی‌وینیل کلرید و فولاد ضد زنگ استفاده می‌شود.

سیستم لوله‌کشی اسپرینکلر باید به شکلی نصب شود که عملیات تعمیرات آسان باشد و همچنین، لوله‌ها بایستی در مقابل صدمات مکانیکی محافظت شوند. به علاوه، لوله‌های گالوانیزه باید رنگ‌آمیزی شوند. در سیستم لوله کشی اسپرینکلر، از اتصالات انعطاف‌پذیر برای جذب فشار بین دو لوله استفاده می‌شود.

انواع لوله کشی اسپرینکلر کدامند؟

در ساختمان‌های مختلف با توجه به نوع کاربری و میزان فشار آب، لازم است که از روش خاصی برای تعبیه سیستم لوله‌کشی اسپرینکلر استفاده کنیم. انتخاب هر یک از این روش‌ها، به جریان آب بستگی دارد. برای مثال، در برخی ساختمان‌ها به دلیل فشار ضعیف آب، امکان استفاده از یک روش وجود ندارد. اما به طور کلی، برای لوله‌کشی اسپرینکلر از سه روش استفاده می‌شود که عبارتند از:

• روش درختی
• روش حلقه‌ای
• روش شبکه‌ای

روش درختی

در روش درختی، برای تأمین آب مورد نیاز آبپاش‌ها تنها از یک مسیر استفاده می‌شود. لوله‌های اسپرینکلر مستقیماً به لوله اصلی انتقال آب وصل می‌شوند. در شیوه لوله‌کشی درختی، شاهد بیشترین میزان افت فشار آب خواهیم بود.

روش حلقه‌ای

در روش حلقه‌ای، از دو مسیر برای تأمین آب مورد نیاز سری‌های اسپرینکلر استفاده می‌شود. این روش لوله‌کشی اسپرینکلر حلقه‌ای نام دارد، چون لوله‌های اصلی انتقال آب در انتهای مسیر به یکدیگر می‌رسند. در این شیوه، افت فشار آب به مراتب کمتر از روش درختی است.

روش شبکه‌ای

در روش شبکه‌ای، از بیش از سه مسیر مختلف برای تأمین آب مورد نیاز اسپرینکلرها استفاده می‌شود. روش شبکه‌ای بیشتر در ساختمان‌های بزرگ و دارای فشار آب قوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هزینه اجرای روش شبکه‌ای بیشتر است و به زمان بیشتری نیز نیاز دارد، اما عملکرد بهتری نسبت به دو روش دیگر دارد. روش شبکه‌ای در مقایسه با دو روش دیگر، دارای کمترین میزان افت فشار آب است.

از چه جنس لوله‌هایی در سیستم لوله کشی اسپرینکلر استفاده می‌شود؟

 حال که تعریف کردیم سیستم لوله کشی اسپرینکلر چیست و انواع آن کدامند، نوبت به بحث در مورد جنس لوله‌های مورد استفاده می‌رسد. همانطور که اشاره کردیم، از جنس مواد مختلفی برای تولید لوله‌های اسپرینکلر استفاده می‌شود، از جمله:

• فولاد
• PVC
• CPVC
• HDPE
• چدن داکتیل
• مس

لوله فولادی

لوله‌های فولادی در طول تاریخ به دلیل استحکام و استقامت بالای آن‌ها به عنوان یک جزء اساسی در سیستم‌های ایمنی آتش بوده‌اند. این لوله‌ها توانایی تحمل شرایط فشار بالا را دارند و اغلب برای اجرای سیستم‌های حفاظت از حریق بزرگ نیز استفاده می‌شوند. معمولاً از پوشش گالوانیزه برای جلوگیری از خوردگی در این نوع لوله‌ها استفاده می‌شود. به دلیل استحکام ذاتی بالا، از لوله‌های فولادی معمولاً در سیستم لوله‌کشی اسپرینکلر مجتمع‌های صنعتی، ساختمان‌های تجاری و مناطق مسکونی بزرگ استفاده می‌شود.

لوله PVC

استفاده از لوله‌های پلی‌وینیل کلرید به طور فزاینده‌ای در سیستم لوله‌ کشی اسپرینکلر رایج است که بیشتر به ویژگی‌های سودمند آن‌ها مانند وزن سبک و ماهیت سازگار نسبت داده می‌شود. اگرچه لوله‌های PVC ممکن است به اندازه لوله‌های فولادی استحکام نداشته باشند، اما مقاومت استثنایی در برابر مواد شیمیایی و خوردگی دارند. این نوع لوله‌ها به دلیل فرآیند نصب و راه‌اندازی ساده و مقرون‌به‌صرفه، برای استفاده در محیط‌هایی مانند مناطق مسکونی و ساختمان‌های تجاری کوچک مناسب هستند.

لوله CPVC

لوله‌های CPVC مقاومت بالاتری در مقابل حرارت، نسبت به لوله‌های PVC معمولی، دارند. با توجه به این ویژگی، آن‌ها گزینه مناسبی برای استفاده در سیستم لوله کشی اسپرینکلر در مناطق حساس به بخار یا دمای بالا هستند. همچنین، لوله‌های CPVC سازگاری مؤثری با آب با دمای هم بالا و هم پایین دارند که آن‌ها را برای استفاده در طیف متنوعی از کاربردها ایده‌آل می‌سازد. این نوع لوله‌ها در سیستم لوله‌کشی در محیط‌های صنعتی و مکان‌هایی که دمای بالا مورد توجه است، کاربرد دارند.

لوله HDPE

لوله‌های پلی‌اتیلن با چگالی بالا (HDPE) دارای ترکیب منحصربه‌فردی از چقرمگی و انعطاف‌پذیری هستند. به دلیل دوام و مقاومت شیمیایی استثنایی، این نوع لوله‌ها برای سیستم لوله‌کشی در فضاهای باز بسیار مناسب هستند. به دلیل ماهیت سازگار، فرآیند نصب لوله‌های HDPE در مناطق با توپوگرافی دشوار و محیط‌های غیرمعمول نیز آسان است.

لوله چدنی داکتیل

لوله‌های چدنی داکتیل دوام و انعطاف‌پذیری فوق‌العاده‌ای در کاربردهای مختلف دارند و به همین دلیل بسیار پرکاربرد هستند. این لوله‌ها سطح بالایی از مقاومت در برابر تنش مکانیکی از خود نشان می‌دهند و گزینه‌ای ایده‌آل برای شبکه‌های زیرزمینی و سیستم‌های هیدرانت آتش نشانی نیز به شمار می‌روند. لوله‌های چدن داکتیل اغلب در شرایطی که لازم است سیستم لوله کشی اسپرینکلر در زیر زمین پنهان شود، گزینه ارجح هستند.

لوله مسی

لوله‌های مسی به دلیل رسانایی حرارتی استثنایی خود دارای مزیت هستند. اگرچه لوله‌های مسی اغلب در سیستم‌های لوله‌کشی متداول مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، اما معمولاً در سیستم‌های اطفا حریق تخصصی که نیاز به اتلاف گرمای کارآمد دارند، استفاده می‌شوند. لوله‌های مسی معمولاً در محیط‌های آزمایشگاهی، فضاهای ذخیره‌سازی مواد شیمیایی و محیط‌های صنعتی پرخطر به کار می‌روند.

 هنگام انتخاب سیستم لوله کشی اسپرینکلر به چه نکاتی باید توجه کنیم؟

فرآیند انتخاب جنس لوله‌های مورد استفاده در سیستم لوله کشی اسپرینکلر مستلزم ارزیابی فاکتورهای مختلفی است، از جمله:

• کاربرد. لازم است که عوامل مختلفی از جمله مساحت محیط نیازمند حفاظت، ویژگی‌های معماری سازه و.. را در نظر بگیرید.
• منبع آب. منشأ آبی که برای اطفا حریق استفاده می‌شود، حائز اهمیت زیادی است. به منظور جلوگیری از تخریب و اطمینان از کارایی سیستم، ضروری است که لوله‌ها با منبع آب سازگار باشند.
• شرایط محیطی. شرایط حاکم بر محیطی که قرار است لوله‌ها در آنجا نصب شوند را ارزیابی کنید. در سیستم‌هایی که خارج از ساختمان نیاز به لوله‌کشی دارند، توانایی تحمل اثرات متغیرهای مختلف آب و هوا مهم است. در مقابل، در سیستم‌های داخلی ممکن است ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر خوردگی در اولویت باشند.
• بودجه. تخصیص منابع مالی تأثیر قابل توجهی بر روند انتخاب نوع سیستم لوله‌کشی دارد. وجود تعادل هماهنگ بین کارآمدی هزینه و درجه حفاظت از حریق مورد نظر اهمیت زیادی دارد.
• تعمیرات و نگهداری. توجه به الزامات نگهداری مرتبط با سیستم لوله کشی اسپرینکلر مهم است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به عملیات بازرسی و نگهداری مکرر باشد.

بازرسی و تست سیستم لوله کشی اسپرینکلر

اطمینان از عملکرد صحیح سیستم اسپرینکلر آتش نشانی، مسئولیت مهم هر مالک ساختمان است. برای این منظور، مهم است که لوله‌ها و اتصالات سیستم اسپرینکلر نیز تست و تأیید شوند. اطمینان از سلامت و عملکرد سیستم لوله‌کشی و اتصالات به عملکرد صحیح کل سیستم اطفا حریق اسپرینکلر کمک می‌کند. از همین رو، سیستم لوله‌کشی و اتصالات اسپرینکلر باید به طور منظم بازرسی و تست شوند.

در طول این تست‌ها، سیستم لوله‌کشی و اتصالات تحت تست‌های عملکردی مانند نشتی، فشار هیدرواستاتیک، دمای پایین و خمش قرار می‌گیرند. لوله‌ها و اتصالات ترموپلاستیک نیز تحت تست‌ فشار هیدرواستاتیک طولانی مدت قرار می‌گیرند تا از عدم وجود نشتی و تأمین فشار مورد نیاز برای جریان یافتن آب اطمینان حاصل گردد.

سؤالات متداول سیستم لوله کشی اسپرینکلر