پوشش ضد حریق چیست؟

پوشش ضد حریق یا فایرپروف (Fireproof) به موادی گفته می‌شود که به عنوان عایق برای افزایش مقاومت طیف وسیعی از محصولات قابل اشتعال و غیرقابل اشتعال در مقابل حریق بر روی سطح آن‌ها قرار می‌گیرد تا زمان تخریب را به تعویق بیاندازد. پوشش ضد حریق اساساً به دو دسته اصلی منبسط شونده و غیرمنبسط شونده طبقه‌بندی می‌شود. تأثیرگذاری پوشش ضد حریق عمدتاً به ضخامت پوشش، زیرلایه‌ها و فرمولاسیون پوشش بستگی دارد. در محیط‌هایی مانند پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها، نیروگاه‌ها، سازه‌های دریایی مثل سکوهای نفتی، تونل‌ها و… که احتمال آتش‌سوزی زیاد است، استفاده از پوشش‌های ضد حریق توصیه می‌شود. در اینجا، به شما خواهیم گفت که پوشش ضد حریق چیست، انواع آن کدامند و چه مزایایی دارد. با تدبیر همراه باشید.

پوشش ضد حریق چیست؟

به طور کلی، پوشش‌های معمولی ارگانیک به راحتی قابل اشتعال هستند، ذوب می‌شوند و ممکن است در صورت وقوع آتش‌سوزی باعث وارد شدن آسیب شدید به لایه‌های زیرین شوند. بنابراین، پوشش‌های مورد استفاده نباید به عنوان سوخت برای آتش عمل کنند و در عین حال، گسترش شعله و دود را محدود کنند. پوشش ضد حریق یکی از ساده‌ترین، قدیمی‌ترین و کارآمدترین روش‌ها برای محافظت از مواد در مقابل حریق است. این رویکرد باعث ایجاد تغییر شیمیایی در لایه‌های زیرین نمی‌شود، بلکه با تشکیل لایه محافظتی می‌تواند از تخریب حرارتی، اشتعال یا احتراق زیرلایه‌ها جلوگیری کند.

پوشش‌های مقاوم در برابر آتش بایستی از گسترش شعله، انتشار دود و گازهای سمی جلوگیری کنند، به راحتی قابل استفاده و در برابر سایش مقاوم باشند، به آسانی بر روی سطح بچسبند و هزینه پایینی داشته باشند. به طور معمول، آن‌ها بر پایه آلکیدهای کلردار یا رزین اپوکسی برومه و هیدروکسید آلومینیوم یا ترکیبی از پارافین کلردار و اکسید آنتیموان هستند.

با وجود این، طیف گسترده‌ای از پوشش‌های ضد حریق به شکل واکنش‌دهنده یا افزودنی و در کلاس‌های مختلف هالوژن، فسفر، نیتروژن، مواد معدنی، اکسیدها، منبسط‌شونده‌ها و نانوفیلرها به صورت تجاری در دسترس هستند که در فرمولاسیون‌های پوششی گنجانده می‌شوند تا سوختن مواد را مهار کرده یا به تأخیر بیاندازند. پوشش‌های ضد حریق شبیه رنگ‌های معماری بوده و عمدتاً به صورت حلال در دسترس هستند و با روش‌های مرسوم براشینگ، رولینگ و اسپری کردن بر روی سطوح اجرا می‌شوند.

نحوه عملکرد پوشش ضد حریق

حال که تعریف کردیم پوشش ضد حریق چیست، به نحوه عملکرد آن خواهیم پرداخت. اعتقاد بر این است که سوختن پوشش سطحی به واسطه یک مکانیسم رادیکال آزاد صورت می‌‌گیرد که در آن هر دو رادیکال H و OH حامل‌های زنجیره‌ای هستند و در تعدادی از واکنش‌های شعله شرکت دارند. کارکرد پوشش‌های ضد حریق، محافظت از لایه‌های زیرین است که به نحوه عملکرد بازدارنده‌های شعله بستگی دارد.

هنگامی که پوشش ضد حریق روی سطح خاصی اجرا می‌شود، پوشش از ضلع سوخت در مثلث آتش محافظت می‌کند. پوشش ضد حریق پخش شعله را به تأخیر می‌اندازد که به شما زمان می‌دهد تا آتش را خاموش کنید یا از ساختمان خارج شوید. پوشش‌های ضد حریق می‌توانند به چندین روش مختلف برای محافظت از سطوح عمل کنند. اینکه از چه نوع پوشش ضد حریق استفاده خواهد شد، به سطح حفاظتی مورد نیاز در مقابل حریق و سازه‌ای بستگی دارد که پوشش برای محافظت از آن اجرا می‌شود.

به عنوان مثال، پوشش‌های فرموله‌شده با ترکیبات هالوژنه در فاز گاز مؤثرتر هستند و با تشکیل یک لایه پتو مانند از بخار هالوژن عمل می‌کنند که با قطع تولید رادیکال‌های آزاد بسیار واکنش‌پذیر به خاموش کردن شعله آتش کمک می‌کند. با این حال، گازهای سمی و خورنده منتشرشده توسط ترکیبات هالوژنه در حال سوختن از نظر اکولوژیکی خطرناک هستند.

چرا از پوشش ضد حریق استفاده می‌کنند؟

پوشش‌های ضد حریق مواد شیمیایی غیرقابل احتراق هستند که به چهار دلیل در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دلایل عبارتند از:

1. جلوگیری از گسترش آتش
2. کاهش سرعت گسترش آتش
3. کاهش شدت آتش‌سوزی
4. کاهش انتشار دود و گازهای ناشی از آتش‌سوزی

انواع پوشش ضد حریق

پوشش‌های مقاوم در برابر حریق را می‌توان به دو گروه اصلی طبقه‌بندی کرد که عبارتند از:

• پوشش ضد حریق منبسط شونده
• پوشش ضد حریق غیرمنبسط شونده

پوشش ضد حریق منبسط شونده

همانطور که از نام آن‌ها می‌توان حدس زد، پوشش‌های مقاوم در برابر حریق منبسط شونده تحت تأثیر گرما منبسط شده و یک لایه زغالی چند سلولی تشکیل می‌دهند که به عنوان یک مانع عایق عمل کرده و انتقال گرما بین فازهای متراکم و بخار را کند می‌کند. این لایه می‌تواند تا ۵۰ برابر ضخامت اولیه پوشش اجراشده انبساط پیدا کند.

انواع گوناگون پوشش‌های منبسط شونده برای استفاده بر روی مواد مختلف طراحی شده‌اند و در هنگام قرارگیری در معرض آتش واکنش بسیار متفاوتی نشان می‌دهند. از این دسته پوشش ضد حریق عمدتاً در ساخت و ساز، حمل نقل، دیوارپوش و سقف‌پوش استفاده می‌شود.

پوشش ضد حریق غیرمنبسط شونده

پوشش‌های ضد حریق غیرمنبسط شونده اساساً پوشش‌های تزئینی و معماری هستند. این دسته پوشش‌های مقاوم در برابر حریق حاوی افزودنی‌های ضد شعله هستند که برای کاهش سرعت پخش شعله و ایجاد دود در بسترهای قابل احتراق طراحی شده‌اند.

پوشش‌های ضد حریق غیرمنبسط شونده را بر اساس توانایی در جلوگیری از گسترش آتش و دود به عنوان کلاس A، B یا C رتبه‌بندی می‌کنند. سرعت پخش شعله هم به زیرلایه‌ها و هم به ضخامت پوشش ضد حریق بستگی دارد.

مزایای استفاده از پوشش ضد حریق

حفاظت در برابر آتش یکی از دغدغه‌های اصلی هر مالک تجاری یا صنعتی است. سالانه هزاران آتش‌سوزی غیرمسکونی رخ می‌دهد که منجر به صدمات جدی، تلفات جانی و میلیاردها خسارت مالی می‌شوند. پوشش ضد حریق به عنوان یک روش غیرفعال برای محافظت در مقابل آتش، چند مزیت مهم را در پی دارد که عبارتند از:

• زمان بیشتری را برای فرار افراد یا خاموش کردن آتش ایجاد می‌کند. مبارزه با آتش در واقع یعنی مبارزه با زمان. پوشش‌های ضد حریق با کاهش سرعت گسترش آتش برای شما وقت می‌خرند که یعنی غلبه بر آتش می‌تواند آسان‌تر باشد. به این ترتیب، زمان کافی برای فرار افراد یا خاموش کردن آتش وجود خواهد داشت.
• گسترش آتش را کند یا متوقف می‌کند. خاصیت بازدارندگی پوشش ضد حریق به سازه این امکان را می‌دهد که در صورت آتش‌سوزی استحکام و یکپارچگی ساختاری خود را حفظ کند. اجرای درست پوشش‌های ضد حریق زمان لازم برای رسیدن سازه به دمای بحرانی شکست را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
• از لایه‌های زیرین محافظت می‌کند. پوشش ضد حریق به عنوان عایق عمل کرده و از سطوح زیرین در برابر آسیب محافظت می‌کند. این زمان حفاظت می‌تواند بین ۳۰ تا ۱۲۰ دقیقه، بسته به شدت آتش و محصول خاص مورد استفاده، طول بکشد. همچنین، در بسیاری موارد، می‌توان سطح در تماس با آتش را خراش داده و تمیز و رنگ‌آمیزی کرد که به طور قابل توجهی هزینه‌های تعمیر و ترمیم پس از آتش‌سوزی را کاهش می‌دهد.
• قابلیت اجرا را بر روی انواع سطوح دارد. یکی دیگر از مزایای پوشش ضد حریق، کاربردهای زیاد آن است. شما می‌توانید این نوع پوشش مقاوم در مقابل آتش را بر روی طیف گسترده‌ای از سطوح و مواد قابل احتراق از جمله تیرآهن، چوب، دیوارها، پلاستیک، سقف، درب‌ها، نرده‌ها، بتن و… اجرا کنید.
• به کاهش هزینه‌های بیمه کمک می‌کند. شرکت‌های بیمه مالکان را به استفاده از پوشش‌های ضد حریق تشویق می‌کنند. به این طریق، نه تنها از ساختمان در مقابل حریق محافظت خواهید کرد، بلکه همچنین هزینه‌های کمتری را برای بیمه پرداخت می‌کنید. شرکت‌های بیمه معمولاً این مورد را به صورت تخفیف در اختیار بیمه‌گذاران قرار می‌دهند.

کاربرد پوشش ضد حریق

پوشش‌های ضد حریق که هدف اصلی آن‌ها به تأخیر انداختن گسترش آتش است، به راحتی در دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان قابل استفاده هستند. به طور مشابه، این نوع پوشش‌ها را می‌توان برای سطوح چوبی و فولادی اجرا کرد تا در دماهای بالا اثر ضد حریق مشابهی داشته باشند.

با توجه به تمام این ویژگی‌ها، پوشش‌های ضد آتش برای استفاده در مکان‌هایی مانند بیمارستان‌ها، کارخانجات، فرودگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و امثالهم که خطر آتش‌سوزی زیاد است، ایده‌آل هستند. به دلیل ریسک بالاتر آتش‌سوزی، استفاده از پوشش مقاوم در مقابل آتش در چنین مکان‌هایی ضرورت بیشتری دارد.

پوشش‌های ضد حریق بیشتر در موارد زیر کاربرد دارند:

• ساختمان‌های تجاری
• مراکز خرید
• ساختمان‌های مسکونی بزرگ
• سازه‌های دریایی و فراساحلی مانند سکوهای نفتی
• پالایشگاه‌ها
• پتروشیمی‌ها
• تونل‌ها
• معادن زیرزمینی
• واحدهای تولیدی و کارخانجات
• انبارهای بزرگ
• سوله‌های صنعتی
• و…

نتیجه‌گیری:

پوشش‌ ضد حریق یک روش حفاظت از آتش‌سوزی غیرفعال است که می‌تواند از سطوح مختلف در برابر آتش‌سوزی محافظت کند. هدف اصلی از اجرای پوشش‌های ضد حریق آن است که گسترش آتش را به تأخیر بیاندازیم و از انتشار دود و گازهای حاصل از آتش‌سوزی جلوگیری کنیم. پوشش‌های مقاوم در مقابل آتش به دو دسته اصلی منبسط‌شونده و غیرمنبسط‌شونده طبقه‌بندی می‌شوند. در محیط‌هایی مانند پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و… که خطرات آتش‌سوزی زیاد است، از پوشش‌های ضد حریق استفاده می‌کنند. پوشش ضد حریق قابلیت اجرا را بر روی انواع سطوح دارد و با به تأخیر انداختن گسترش آتش، فرصت بیشتری را برای فرار افراد یا خاموش کردن آتش فراهم می‌کند.

سؤالات متداول پوشش ضد حریق چیست؟