تدبیر: کپسول‌های آتش نشانی یکی از مهم‌ترین ابزارهای حفاظتی در هر ساختمان به شمار می‌روند. در واقع، کپسول‌های آتش نشانی اولین خط دفاعی در مقابل آتش‌سوزی هستند. اما برای آنکه پرسنل آموزش‌دیده بتوانند از این کپسول‌ها برای مهار حریق در مراحل اولیه استفاده کنند، بایستی آن‌ها در دسترس باشند. این مهم مستلزم نصب درست و مناسب کپسول‌های آتش نشانی در فضای مورد نظر است. برای این منظور، شما بایستی هم با نحوه توزیع کپسول‌ها و هم دقیقاً جایی که مجاز به قرار دادن آن‌ها هستید، آشنا باشید. ما در ادامه به بحث در مورد جوانب مختلف نصب کپسول آتش نشانی خواهیم پرداخت.
انتخاب کپسول آتش نشانی مناسب
اولین قدم، انتخاب خاموش‌کننده مناسب بر اساس خطر آتش‌سوزی است. به طور کلی، بر اساس کلاس آتش‌سوزی، خاموش‌کننده‌ها به چند دسته اصلی زیر تقسیم‌بندی می‌شوند.
- کلاس A: مواد قابل احتراق معمولی
- کلاس B: مایعات قابل اشتعال
- کلاس D: فلزات قابل اشتعال
- کلاس E: تجهیزات الکترونیکی
- کلاس F یا K: وسایل پخت و پز
توزیع مناسب کپسول‌های آتش نشانی در یک جمله یعنی اینکه به کپسول‌های آتش نشانی در مواقع نیاز به راحتی دسترسی داشته باشید، بدون اینکه متحمل هزینه و زحمت بیش از حد برای نگهداری از کپسول‌ها شوید. اجازه دهید که بحث را با استاندارد جهانی NFPA 10 شروع کنیم.
در استاندارد NFPA 10، هنگام بحث راجع به محل نصب کپسول‌های آتش نشانی، به عبارت “Maximum Travel Distance to Extinguisher” برمی‌خوریم. این بدان معناست که در هر نقطه از داخل ساختمان، شما هرگز نباید بیش از حداکثر مسافت استاندارد را برای رسیدن به خاموش‌کننده طی کنید. مهم است مطمئن شوید که فاصله اندازه‌گیری‌شده، مسافت واقعی است که یک فرد برای رسیدن به خاموش‌کننده باید طی کند و نه فاصله مستقیم با احتساب مثلاً دیوارها. بدون شک انتظار نداریم که شخص از وسط دیوار عبور کند!
در رابطه با خاموش‌کننده‌های گروه A، علاوه بر فاکتور حداکثر فاصله دسترسی، یک فاکتور محدودکننده دیگر هم وجود دارد که به مساحت کفی برمی‌گردد که یک خاموش‌کننده به تنهایی می‌تواند پوشش دهد. دانستن حداکثر مسافتی که برای
دسترسی به کپسول آتش نشانی طی خواهید کرد و مساحت کف در هر خاموش‌کننده مهم است، زیرا برای نصب کپسول آتش نشانی به صورت مناسب، باید این فاکتورها را مد نظر قرار دهید.
فاصله استاندارد کپسول‌های آتش نشانی از یکدیگر
فاصله استاندارد برای نصب کپسول‌های آتش نشانی با توجه به فاکتورهایی مثل نوع کپسول مورد استفاده و مواد قابل اشتعال موجود در محل تعیین می‌شود. به عنوان مثال، چنانچه مواد قابل اشتعال زیادی در محل وجود دارد و یا قرار است که از کپسول‌های آتش نشانی کوچک استفاده کنید، کپسول‌ها را باید با فاصله نزدیک‌تر به هم نصب کنید. اما به طور کلی، بر اساس استاندارد NFPA، فاصله استاندارد کپسول‌های آتش نشانی از یکدیگر به شرح ذیل است.
- کپسول‌های آتش نشانی برای حریق‌های کلاس A برابر با ۲۳ متر
- کپسول‌های آتش نشانی برای حریق‌های کلاس B برابر با ۱۵ متر
- کپسول‌های آتش نشانی برای حریق‌های کلاس D برابر با ۲۳ متر
- کپسول‌های آتش نشانی برای حریق‌های کلاس E، متناسب با تجهیزات و سایر کپسول‌ها
- کپسول‌های آتش نشانی برای حریق‌های کلاس K برابر با ۹ متر
نکته‌ای که باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که فاصله استاندارد برای نصب کپسول آتش نشانی قابل تغییر است. چنانکه گفته شد، فاکتورهای مختلفی می‌توانند بر تعیین این فاصله تأثیرگذار باشند. برای مثال، حجم و میزان مواد سوختنی و قابل اشتعال موجود در محل، یکی از فاکتورهای مهم در تعیین فاصله نصب کپسول‌های آتش نشانی از یکدیگر به حساب می‌آید.
| دسته خاموش‌کننده | حداکثر مسافت تا کپسول | توضیحات |
|---|---|---|
| مواد قابل احتراق معمولی | ۲۳ متر | حداکثر مسافت تا کپسول با توجه به نوع خطر ممکن است تغییر پیدا کند |
| مایعات قابل اشتعال | ۹ یا ۱۵ متر | حداکثر مسافت تا کپسول بر اساس نوع خطر تعیین می‌شود |
| فلزات قابل اشتعال | ۲۳ متر | ————– |
| تجهیزات الکتریکی | —– | از آنجایی که کپسول‌های آتش نشانی تنها برای کلاس E دسته‌بندی نمی‌شوند، لازم است که دستورالعمل‌های مربوط به گروه A و B را دنبال کنید |
| وسایل پخت و پز | ۹ متر | —————– |
محل مناسب نصب کپسول آتش نشانی
کپسول‌های آتش نشانی باید در امتداد مسیرهای عادی حرکت قرار داده شوند. این بدان خاطر است که وقتی افراد حاضر در محل می‌خواهند آنجا را تخلیه کنند، باید بتوانند به راحتی به کپسول‌های آتش نشانی دسترسی پیدا کنند. شما قطعاً نمی‌خواهید که افراد حاضر در محل وقتی از خروجی دور می‌شوند تا به کپسول‌های آتش نشانی دسترسی پیدا کنند، هنگام برگشت در دام آتش بیافتند. به علاوه، کپسول‌ها باید در محل‌هایی نصب شوند که قابل رویت هستند؛ اما چنانچه مانعی اجتناب‌ناپذیر وجود داشته باشد، باید علامتی برای نشان دادن محل قرارگیری کپسول آتش نشانی تعبیه شود.
ارتفاع نصب کپسول آتش نشانی
یکی دیگر از سؤالات مهمی که پیرامون نصب کپسول‌های آتش نشانی مطرح می‌شود، تعیین ارتفاع مناسب از سطح زمین برای نصب کردن کپسول است. ارتفاع استاندارد برای نصب کپسول آتش نشانی چقدر است؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که به طور کلی، کپسول‌های آتش نشانی باید در فاصله حداقل ۱۰ سانتی‌متر و حداکثر ۱.۵ متر از سطح زمین نصب شوند. تنها استثناء در این مورد برای خاموش‌کننده‌های سنگین‌تر از ۱۸ کیلوگرم است. کپسول‌های دارای وزن بیش از ۱۸ کیلوگرم باید در ارتفاع ۱ متری از سطح زمین نصب شوند. همچنین، کپسول‌های آتش نشانی چرخدار نیازی به جدا شدن از سطح زمین ندارند، زیرا چرخ‌ها از تماس سیلندر با کف زمین جلوگیری می‌کنند.
محاسبه تعداد کپسول‌های آتش نشانی مورد نیاز
قبل از آنکه به روش محاسبه تعداد کپسول‌های آتش نشانی مورد نیاز بپردازیم، باید به یک نکته مهم اشاره کنیم. هنگام محاسبه تعداد کپسول‌های آتش نشانی مورد نیازتان، باید به موارد زیر توجه داشته باشید.
- حجم و میزان مواد سوختنی و قابل اشتعال موجود در محل
- مساحت محل
- برآورد بزرگی حریق احتمالی
- نوع کپسول‌های آتش نشانی
- تعیین ارزش کالاها، تجهیزات و دستگاه‌های موجود در محل
- افرادی که قرار است در صورت حریق از کپسول‌ها استفاده کنند
برای محاسبه تعداد کپسول‌های مورد نیاز، از فرمول زیر استفاده می‌شود:
S=N/X
S: مساحت محل
N: تعداد کپسول‌های مورد نیاز
X: مساحت تحت پوشش کپسول
برای محاسبه X، از فرمول زیر استفاده می‌شود:
X=πr۲∕ ۲
r: شعاع دسترسی کپسول
نکات مربوط به نصب کپسول آتش نشانی
هنگام نصب کپسول آتش نشانی، باید به نکات زیر توجه داشته باشید.
- آیا نوع خاموش‌کننده‌ای که می‌خواهید نصب کنید، برای محل مناسب است؟
- آیا درجه‌بندی کپسول آتش نشانی پوشش کافی را برای محل فراهم می‌کند؟
- نوع دیواری که کپسول آتش نشانی بر روی آن نصب خواهد شد.
- اتصالات به کار رفته برای نصب کپسول باید مناسب با نوع دیوار باشد.
- وزن کپسول آتش نشانی
- کابل‌کشی و لوله‌کشی پشت دیواری که کپسول بر روی آن نصب خواهد شد.
- میزان رفت و آمد در محل نصب کپسول (نصب کپسول در محل‌های کم رفت و آمد می‌تواند به جلوگیری از افتادن تصادفی کپسول، بروز صدمات و یا استفاده نادرست کمک کند)
- احتمال آسیب رسیدن به کپسول در محل نصب شده
- دسترسی به کپسول آتش نشانی در صورت وقوع آتش‌سوزی
- قرار دادن دستورالعمل مربوط به استفاده از کپسول در کنار محل نصب
- محیط اطراف (آیا کپسول به کاور یا کابینت نیاز دارد؟)
- توزیع یکنواخت کپسول‌ها
- عدم وجود موانع در دسترسی به کپسول
- نزدیکی به ورودی‌ها و خروجی‌ها
- محافظت از کپسول‌ها در مقابل آسیب‌های محیطی و ضربه
