کوپلینگ (Coupling) آتش نشانی یک قطعه اتصال‌دهنده است که در انتهای شلنگ آتش نشانی قرار دارد. از این قطعه برای اتصال بخش‌های مختلف تجهیزات آتش نشانی استفاده می‌کنند. برای ساخت کوپلینگ‌های آتش نشانی از جنس مواد مختلفی استفاده می‌شود، از جمله برنج، فولاد ضد زنگ، آلومینیوم یا پلاستیک مقاوم. انواع کوپلینگ آتش نشانی، بر اساس پیکربندی، به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از کوپلینگ رزوه‌ای، کوپلینگ‌های نوع استورز (Storz) و کوپلینگ‌های نامتقارن که قابلیت اتصال سریع را دارند. در این مقاله از تدبیر، بیشتر در مورد انواع کوپلینگ آتش نشانی بحث خواهیم کرد.
کوپلینگ آتش نشانی چیست؟
پیش از بحث انواع کوپلینگ آتش نشانی، بهتر است آن را تعریف کنیم. کوپلینگ یکی از پرکابردترین قطعات اتصال‌دهنده در تجهیزات آتش نشانی است. این قطعه وظیفه اتصال دو سر شلنگ آتش نشانی را به ورودی و خروجی مواد خاموش‌کننده از جمله آب یا فوم به عهده دارد. از کوپلینگ‌ها برای اتصال یک سر شلنگ آتش نشانی به شلنگ دیگر نیز استفاده می‌شود.
کوپلینگ‌های آتش نشانی در اندازه و انواع متفاوتی به بازار عرضه می‌شوند و جنس مواد به‌کاررفته در ساخت آن‌ها نیز متفاوت است. چنانکه اشاره شد، کوپلینگ‌های آتش نشانی معمولاً از جنس موادی مثل برنج، فولاد ضد زنگ، آلومینیوم یا پلاستیک مقاوم ساخته می‌شوند.
اگرچه کوپلینگ‌های آتش نشانی اندازه و انواع مختلفی دارند، اما در نحوه ساختار مشترک هستند. از سیم مفتول نرم گالوانیزه در کوپلینگ‌های آتش نشانی برای اتصال دو خروجی به یکدیگر استفاده می‌شود. همچنین، تولید بخش‌های مختلف کوپلینگ آتش نشانی اساساً با استفاده از روش ریخته‌گری دایکست صورت می‌پذیرد.
کوپلینگ‌ها معمولاً به صورت جفت مورد استفاده قرار می‌گیرند. سایزهای کوچک در فایرباکس‌ها کاربر دارند و از سایزهای بزرگ در سیستم‌های اطفا حریق و خودروهای آتش نشانی استفاده می‌شود. ساختار کوپلینگ‌های آتش نشانی اغلب یکسره نیست و چنانچه نشتی وجود داشته باشد، واشر یا اورینگ را می‌توان تعویض کرد.
نکات انتخاب کوپلینگ آتش نشانی
هنگام انتخاب کوپلینگ آتش نشانی و برای اتصال صحیح شلنگ به کوپلینگ، باید به سه فاکتور مهم توجه داشته باشید که عبارتند از:
- اندازه کوپلینگ
- جنسیت کوپلینگ
- استاندارد رزوه
بررسی اندازه کوپلینگ
برای اطمینان از اینکه شلنگ آتش نشانی به درستی عمل می‌کند، مهم است که از کوپلینگ با اندازه مناسب استفاده کنید. برای اینکه بدانید اندازه کوپلینگ برای اتصال شلنگ چقدر باید باشد، شماره روی کوپلینگ ماده را بررسی کنید. همچنین، برای تعیین اندازه صحیح کوپلینگ مورد نیاز، می‌توانید قطر داخلی کوپلینگ نر را اندازه بگیرید و یا اعداد درج‌شده بر روی شلنگ آتش نشانی را بررسی کنید.
توجه به جنسیت کوپلینگ
کوپلینگ‌های آتش نشانی در سه جنسیت مختلف وجود دارند که عبارتند از نر، ماده و جهانی. تعیین جنسیت کوپلینگ با بررسی رزوه‌های آن کار راحتی است. کوپلینگ نر در قسمت بیرونی خود دارای رزوه است، در حالی که رزوه‌های کوپلینگ ماده در قسمت داخلی قرار دارند. در طرف مقابل، کوپلینگ‌های جهانی را می‌توان به هر انتهای دیگری با قطر یکسان متصل کرد. به عبارت دیگر، این نوع کوپلینگ‌ها انتهای نر یا ماده مجزا ندارند.
تحقیق درباره استاندارد رزوه
درک استانداردهای مختلف رزوه کوپلینگ آتش نشانی برای تطبیق دادن صحیح قطعات با یکدیگر ضروری است. اگرچه انواع مختلفی از رزوه‌ها وجود دارد، اما سه نوع اصلی بیشتر در کوپلینگ‌های آتش نشانی به کار می‌روند. متداول‌ترین انواع استاندارد رزوه در کوپلینگ‌های آتش نشانی عبارتند از:
- استاندارد NH یا NST
- استاندارد NPT
- استاندارد NPSH
برای تعیین اینکه کوپلینگ شما به چه نوع استاندارد رزوه نیاز دارد، روی کوپلینگ ماده را بررسی کنید. شما می‌توانید این کار را با اندازه گرفتن قطر خارجی یا دور تا دور کوپلینگ نر نیز انجام دهید.
انواع کوپلینگ آتش نشانی بر اساس پیکربندی
همانطور که قبلاً گفتیم، انواع کوپلینگ آتش نشانی بر اساس پیکربندی عبارتند از:
- کوپلینگ رزوه‌ای
- کوپلینگ استورز
- کوپلینگ نامتقارن با اتصال سریع
انواع کوپلینگ آتش نشانی رزوه‌ای
کوپلینگ‌های رزوه‌ای یکی از رایج‌ترین انواع مورد استفاده در سرویس‌های آتش نشانی هستند. آن‌ها مجموعه‌ای نر و ماده هستند که برای استفاده در اکثر شلنگ‌های آتش نشانی تا قطر ۳ اینچ طراحی شده‌اند. کوپلینگ نر دارای رزوه‌های آشکار است، در حالی که رزوه‌های منطبق کوپلینگ ماده در قسمت داخلی قرار دارند.
شلنگ آتش نشانی دارای کوپلینگ نر در یک طرف و کوپلینگ ماده در طرف دیگر است. بر روی کوپلینگ ماده یک حلقه گردان وجود دارد و می‌توان کوپلینگ‌های نر و ماده را بدون پیچاندن شلنگ به همدیگر پیچ کرد. به طور کلی، کوپلینگ‌های رزوه‌ای برای استفاده با شلنگ‌های آتش نشانی سبک وزن مناسب هستند.
انواع کوپلینگ آتش نشانی استورز
یکی دیگر از انواع کوپلینگ آتش نشانی، کوپلینگ نوع استورز (Storz) است. کوپلینگ‌های استورز دارای دو نیمه متقارن هستند. کوپلینگ‌های نوع استورز برای استفاده در تمام اندازه‌های شلنگ طراحی شده‌اند. کوپلینگ‌های استورز با تطبیق دادن دو نیمه به صورت رو به رو و سپس، یک چهارم چرخش در جهت عقربه‌های ساعت، با یکدیگر تراز می‌شوند.
نیروهای آتش نشانی معمولاً از این نوع کوپلینگ استفاده می‌کنند، زیرا می‌توانند شلنگ آتش نشانی را در هنگام حریق به هیدرانت متصل کنند و همچنین، امکان اتصال یک کوپلینگ با چرخش بدون زحمت به کوپلینگ دیگر وجود دارد. کوپلینگ ناکاجیما یکی از مدل‌های پرکاربرد نوع استورز است.
انواع کوپلینگ آتش نشانی نامتقارن با اتصال سریع
این کوپلینگ‌ها از یک جفت نر و ماده تشکیل می‌شوند و می‌توان آن‌ها را به هر یک از دو انتهای شلنگ آتش نشانی متصل کرد. کوپلینگ نر و ماده را می‌توان بدون استفاده از ابزار دستی به سرعت وصل و جدا کرد. کوپلینگ ماده دارای دو پیستون فنری برای اتصال سریع به کوپلینگ نر است و کوپلینگ‌ها را می‌توان به سادگی با کشیدن جدا نمود. اتصال این نوع کوپلینگ آتش نشانی آسان است، زیرا انتهای نر گیره‌های کلاچ داخل کوپلینگ ماده را به سمت بیرون فشار می‌دهد.
انواع کوپلینگ آتش نشانی بر اساس اندازه
انواع کوپلینگ آتش نشانی را علاوه بر نوع پیکربندی، بر اساس اندازه قطر نیز به سه دسته مختلف طبقه‌بندی می‌کنند، از جمله:
- قطر کوچک: از کوپلینگ‌های آتش نشانی با قطر کوچک معمولاً در نازل‌های دستی و شلنگ‌های با قطر کوچک استفاده می‌کنند. قطر این کوپلینگ‌ها معمولاً بین ۱۹ تا ۲۵ میلی‌متر است.
- قطر متوسط: از کوپلینگ‌های با قطر متوسط در شلنگ‌های بزرگتر با قطر معمولاً ۳۲ تا ۷۵ میلی‌متر استفاده می‌کنند. این نوع کوپلینگ‌های آتش نشانی معمولاً در عملیات اطفا حریق شهری و در برخی موارد، در محیط‌های صنعتی به کار گرفته می‌شوند.
- قطر بزرگ: کوپلینگ‌های آتش نشانی با قطر بزرگ اندازه‌ای بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی‌متر دارند و معمولاً در محیط‌های صنعتی بزرگ مانند پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع کوپلینگ آتش نشانی بر اساس برند مبدأ
شاید جالب باشد که بدانید انواع کوپلینگ آتش نشانی را بر اساس برند مبدأ و کشور سازنده نیز دسته‌بندی می‌کنند که در ادامه، هر یک از آن‌ها را توضیح خواهیم داد. انواع کوپلینگ آتش نشانی بر اساس کشور سازنده عبارتند از:
- کوپلینگ ایتالیایی (UNI)
- کوپلینگ بارسلونا
- کوپلینگ روسی (Rotta و Gost)
- کوپلینگ فرانسوی (Guillemin)
- کوپلینگ ژاپنی (Nakajima و Machino)
- کوپلینگ نروژی
آشنایی با کوپلینگ ایتالیایی
کوپلینگ ایتالیایی از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شود و در مقایسه با انواع مشابه، مزایای زیادی دارد. کوپلینگ‌های ایتالیایی دارای واشر برای جلوگیری از نشتی آب هستند. قابلیت اتصال سریع یکی از مزایای مهم این نوع کوپلینگ به شمار می‌رود. به علاوه، کوپلینگ‌های ایتالیایی را می‌توان به راحتی و سادگی به لوله‌های ساخته‌شده از جنس مواد مختلف با قطرهای خارجی گوناگون وصل کرد.
کوپلینگ ایتالیایی در اصل جزء کوپلینگ‌های رزوه‌ای با ساختار نر و ماده بوده و به راحتی قابل نصب است. یکی دیگر از مزایای این کوپلینگ‌ها، مقاومت در برابر فشار و دما و ضد نشتی بودن آن حتی با سرهم‌بندی نادرست لوله‌ها است. ایمنی و قابلیت اطمینان کوپلینگ‌های ایتالیایی توسط ارگان‌های مختلف در اکثر کشورهای صنعتی مورد آزمایش و تأیید قرار گرفته است.
معرفی کوپلینگ بارسلونا
کوپلینگ بارسلونا از سه شاخه به‌هم‌پیوسته تشکیل شده است که یک سیستم قطع و وصل سریع و کارآمد را فراهم می‌کند. جنس کوپلینگ‌های بارسلونا معمولاً از آلومینیوم است و در اسپانیا کاربردهای زیادی در زمینه تأمین آب دارند. کوپلینگ‌های بارسلونا به صورت جفت برای اتصال سریع شلنگ‌های آتش نشانی طراحی و تولید شده‌اند. از کوپلینگ‌های بارسلونا به طور گسترده در ساخت و ساز، گاراژها، کشاورزی و یا تأسیسات عمرانی نیز استفاده می‌شود. این کوپلینگ‌ها کانکتور نر و ماده ندارند و دارای سه زبانه برای اتصال هستند.
آشنایی با کوپلینگ روسی
کوپلینگ‌های Rotta و Gost مطابق با استاندارد روسیه تولید می‌شوند. کوپلینگ روسی Gost دارای سیستم ۲ شاخه و کوپلینگ Rotta دارای ساختار ۳ شاخه است. کوپلینگ‌های روسی دارای سیستم اتصال متقارن هستند و از جنس برنج و آلومینیوم ساخته می‌شوند. از کوپلینگ‌های Gost به طور گسترده در تجهیزات آتش نشانی برای مکش استفاده می‌شود. در مقابل، کوپلینگ‌های روسی Rotta عمدتاً در کشتی‌ها برای عملیات تحویل با حداکثر فشار کاری ۱۶ بار کاربرد دارند. سایزهای محبوب و پرکاربرد کوپلینگ روسی DN50 و DN70 هستند.
بررسی کوپلینگ فرانسوی
کوپلینگ Guillemin یا کوپلینگ فرانسوی یک سیستم متقارن است و برای کاربردهای مختلفی از جمله آبرسانی در کشورهایی مانند فرانسه و بلژیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. مزیت اصلی کوپلینگ فرانسوی آن است که امکان بسته شدن کامل و آسان را دارد. دو جزء این کوپلینگ با چرخش به وسیله دست با زاویه ۴۵ درجه به یکدیگر متصل می‌شوند. در اندازه‌های کوچک، می‌توانید اتصالات را با دست محکم کنید، اما در اندازه‌های بزرگ، به آچار نیاز خواهید داشت. کوپلینگ آتش نشانی فرانسوی از جنس فولاد ضد زنگ، آلومینیوم، مس و پلی‌پروپیلن ساخته می‌شود.
مشخصات کوپلینگ ژاپنی
کوپلینگ ژاپنی Nakajima شامل سه اندازه مختلف JIS 65A، JIS 50A و JIS 40A است. این مدل کوپلینگ ژاپنی نر و مادگی ندارد و برای تأمین آب در عملیات اطفا حریق مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این نوع کوپلینگ نمی‌توان برای مکش استفاده کرد. از کوپلینگ آتش نشانی ژاپنی معمولاً در صنایع مختلف دریایی نیز استفاده می‌شود. در واقع، ساختار فلزی این نوع کوپلینگ باعث می‌شود که در برابر خوردگی آب نمک و حتی سخت‌ترین شرایط مقاوم باشد. کوپلینگ ژاپنی ناکاجیما دارای سیستم قفل‌کننده ۱۶ بار با دو شاخه به‌هم‌پیوسته است که مطابق با استاندارد صنعتی ژاپن (JIS) تولید می‌شود.
کوپلینگ ژاپنی Machino به عنوان یکی دیگر از انواع کوپلینگ آتش نشانی، قطعه سخت و محکمی است که به شلنگ‌های آتش نشانی مورد استفاده در ژاپن وصل می‌شود. از این کوپلینگ برای اتصال شلنگ به هیدرانت یا پمپ‌های آتش نشانی و سایر دستگاه‌های خرطومی مانند نازل‌ها استفاده می‌کنند. کوپلینگ ماچینو دارای ساختار نر و ماده است و از جنس برنج یا آلیاژ آلومینیوم ساخته می‌شود. حداکثر فشار کاری این نوع کوپلینگ ژاپنی برابر ۱۶ بار است و مطابق با استاندارد JIS تولید می‌گردد.
معرفی کوپلینگ نروژی
کوپلینگ نروژی نورلاس (Norlas) دارای مقاومت بالایی است و جهت اتصال شلنگ به هیدرانت یا پمپ‌های آتش نشانی و انواع دیگر دستگاه‌های خرطومی مثل نازل‌ها به کار برده می‌شود. در کوپلینگ نروژی، کلاهک‌های زنجیره‌ای مخصوصی برای محافظت از رزوه‌های خروجی نر طراحی شده‌اند. همچنین، شیرها و هیدرانت‌ها از ورود مواد خارجی جلوگیری می‌کنند. این نوع کوپلینگ از جنس برنج یا برنز ساخته می‌شود و دارای زنجیر است. از کوپلینگ آتش نشانی نروژی معمولاً جهت تأمین آب برای آتش نشانی و در سازه‌های نفتی دریایی استفاده می‌کنند.
نتیجه‌گیری:
کوپلینگ آتش نشانی یکی از قطعات مهم در تجهیزات آتش نشانی است که در واقع، بدون وجود آن اتصال شلنگ آتش نشانی به مخزن آب میسر نخواهد بود. کوپلینگ‌های آتش نشانی به گونه‌ای طراحی می‌شوند که امکان اتصال و جدا کردن سریع و آسان را داشته باشند. به این ترتیب، نیروهای آتش نشانی می‌توانند در مواقع اضطراری تجهیزات خود را به سرعت راه‌اندازی و جمع‌آوری کنند. انواع کوپلینگ آتش نشانی بر اساس قطر به سه دسته کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می‌شوند. همچنین، بر اساس پیکربندی، کوپلینگ‌های رزوه‌ای، استورز و کوپلینگ‌های نامتقارن با قابلیت اتصال سریع در بازار وجود دارند.
سؤالات متداول انواع کوپلینگ آتش نشانی
کوپلینگ آتش نشانی چیست؟
کوپلینگ آتش نشانی یک قطعه اتصال‌دهنده است که معمولاً برای وصل کردن شلنگ آتش نشانی به مخزن آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کوپلینگ‌های آتش نشانی از چه جنسی هستند؟
کوپلینگ‌های آتش نشانی معمولاً از جنس برنج، فولاد ضد زنگ، آلومینیوم یا پلاستیک مقاوم ساخته می‌شوند.
انواع کوپلینگ آتش نشانی کدامند؟
کوپلینگ‌های آتش نشانی را بر اساس نوع پیکربندی، اندازه قطر و برند مبدأ یا کشور سازنده به انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌کنند.