استانداردهای اعلام حریق

در هر کشور برای طراحی و اجرای سیستم اعلام حریق، استانداردهایی وجود دارد که به منظور ایمنی ساکنین و ساختمان باید به آن‌ها دقت شود. به طور مثال در آمریکا استاندارد NFPA، در بریتانیا استاندارد BS ۵۸۳۹، در کانادا از ULC و در بسیاری از کشورهای اروپایی نیز استاندارد EN ۵۴ لازم‌الاجرا است. ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و برای نصب سیستم اعلام حریق، دستورالعمل‌های جامعی وجود دارد که مورد تأیید نظام سازمان آتش نشانی ایران است. در این مقاله از تدبیر، قصد داریم به استانداردهای اعلام حریق پرداخته و با الزامات هر یک از آن‌ها آشنا شویم.

منظور از استانداردها و قوانین اعلام حریق چیست؟

ممکن است بارها در مورد استانداردهای آتش نشانی شنیده باشید، به ویژه این که در سال‌های اخیر رعایت این استانداردها در ساختمان‌سازی و بازسازی بناها بسیار مورد توجه قرار دارد. در هر کشور از استانداردهای خاصی برای طراحی و اجرای سیستم‌های اعلام و اطفا حریق استفاده می‌شود؛ ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و مجموعه قوانینی توسط سازمان آتش نشانی ایران تعریف شده که در زمان ساخت ساختمان‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.

ضمناً، مجموعه‌ای از قوانین و استانداردهای بین المللی چون EN-54، UL، BS5839، EVPU، NFPA72 و LPCB نیز وجود دارد که باید به آن‌ها توجه داشت. در واقع، قوانین و استانداردهای آتش نشانی، مجموعه‌ای از ضوابط است که باعث حفاظت از ساختمان در زمان حریق می‌شود. بنابراین، لازم است که در هر ساختمان، سیستم اعلام و اطفای حریق بر مبنای استانداردهای لازم آن ساختمان طراحی و اجرا شوند.

آشنایی با استانداردهای اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق بسته به سیاست‌های کاری و شغلی تعیین می‌شوند و طراحی و اجرای آن‌ها مشمول رعایت قوانین خاصی است که بر اساس استانداردهای بین‌المللی تعیین شده است. در واقع، وجود یک سیستم اعلام حریق مبتنی بر استانداردهای آتش نشانی می‌تواند تا حدود زیادی از خسارات جانی و مالی در زمان حریق پیشگیری کند. پیروی از استانداردهای اعلام حریق اهمیت بسیاری دارد، چرا که طراحی و اجرای یک سیستم غیر اصولی نه تنها هیچ کمکی در زمان حریق نخواهد کرد، بلکه هزینه‌های گزاف اجرا را نیز در پی خواهد داشت. مهم‌ترین استانداردهای موجود در این زمینه را می‌توان به شرح زیر فهرست کرد:

استاندارد UL

UL مخفف عبارت «Under writers Laboratories» است که به یک سازمان بین‌المللی مستقل تعلق دارد. این سازمان به منظور صدور مجوزهای مخصوص امنیت برای محصولات و کالاهای ایمن و در آمریکا ایجاد شده است. استاندارد UL یک استاندارد جهانی است و امروزه در ۱۰۲ کشور جهان دارای بیش از ۱۲۰ مرکز تست و بررسی بوده و مشتریان زیادی نیز دارد. در واقع استاندارد UL مجموعه‌ای از تحقیقات ایمنی، علمی و تخصصی است که به مشتریان و خریداران محصولات ایمن کمک می‌کند تا به راحتی و سهولت بتوانند این محصولات را خریداری نمایند.

استاندارد LPCB

LCPB مخفف عبارت «Loss Prevention Certification Board» بوده که یک برند تأیید‌شده توسط موسسه تحقیقات ساختمان BRE GLOBAL است. این استاندارد مخصوص محصولات صنعت حفاظت از حریق است که طبق اعلام BRE، مهم‌ترین هدف LPCB محافظت از جان و سرمایه انسان‌ها و حفاظت از محیط زیست بیان شده است. این مؤسسه کتابی با عنوان کتاب قرمز منتشر کرده که در آن فهرستی از محصولات و شرکت‌هایی که تحت تأیید آن در زمینه آتش نشانی و اطفا حریق هستند، معرفی شده است.

مطابق استاندارد LPCB، برای هر سیستمی که مورد تأیید باشد، یک گواهینامه صادر می‌شود که خیال مصرف کنندگان را از بابت رعایت الزامات به طور اصولی و اجرای آیین نامه‌های مخصوص راحت می‌سازد. گواهینامه LPCB می‌تواند مزایای زیادی برای مصرف کنندگان و تولیدکنندگان صنعت ایمنی و اطفا حریق به همراه داشته باشد.

بیشتر بخوانید: انواع سیستم‌های اعلام حریق

استاندارد NFPA

NFPA نیز مخفف عبارت American National Fire Protection Association به معنای انجمن ملی آتش نشانی آمریکا است. این انجمن دارای پیشینه‌ای ۲۰۰ ساله است که با هدف محافظت از جان و سرمایه مردم و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها بعد از وقوع آتش‌سوزی تأسیس شده است. در این انجمن، اصول و آیین‌نامه‌هایی تعیین شده است که با رعایت آن‌ها می‌توان خسارات ناشی از حریق را به شکل قابل توجهی کاهش داد.

این استاندارد به دلیل دربرگرفتن همه اصول و قوانین، یک مرجع بین المللی در میان همه استانداردهای تعریف شده است و تقریباً همه استانداردهای اعلام حریق تلاش می‌کنند از این استاندارد پیروی کنند. به همین دلیل است که این استاندارد در میان همه اصول و قوانین تعریف شده ارجحیت داشته و اولویت بالاتری دارد.

این استاندارد توضیحات مختلفی دارد که با نام‌های متفاوتی شناخته می‌شوند. این استانداردها عبارتند از:

• استاندارد NFPA1 (شامل دستورالعمل‌های پیشگیری از حریق)
• استاندارد NFPA2 (شامل دستورالعمل‌های تکنولوژی هیدروژن)
• استاندارد NFPA3 (شامل استاندارد در خصوص تست‌های پیشگیری از حریق و سیستم ایمنی)
• استاندارد NFPA16 (شامل استاندارد نصب برای اسپرینکلرهای فوم – آب)
• استاندارد NFPA72 (شامل دستورالعمل‌های سیستم‌های اعلام و هشدار در هنگام حریق)
• استاندارد NFPA92 (شامل دستورالعمل‌ها برای سیستم کنترل دود)

استاندارد NFPA72

در قسمت قبل اشاره کردیم که این استاندارد یکی از مجموعه استانداردهای اعلام حریق NFPA است. این استاندارد شامل آیین‌نامه‌ای مشتمل بر موارد زیر است:

• مکان نصب، بررسی عملکرد، تست و آزمایش و همچنین نگهداری از سیستم‌های اعلام و اطفا حریق.
• نظارت بر سیستم‌های اعلام و اطفا حریق و بررسی آن‌ها.
• بررسی تجهیزات هشدار آتش‌سوزی و همچنین، سیستم‌های ارتباطی ضروری و مؤلفه‌های به‌کار‌رفته در آن‌ها (ECS).

به بیان ساده‌تر، استاندارد NFPA72 ویژگی‌های سیستم‌های اعلام حریق را تعریف و بررسی می‌کند و آیین‌نامه‌ای در خصوص اصلاح و یا به‌روزرسانی سیستم‌های موجود برای اطفا حریق مطابق با استانداردهای بین‌المللی ارائه می‌دهد.

بیشتر بخوانید: لیست استاندارد‌های NFPA سازمان حفاظت از حریق آمریکا

استاندارد EVPU

این استاندارد، استاندارد ایمنی جهت جلوگیری از ایجاد حریق در محصولات الکترونور شهری، تجهیزات و لوازم جانبی در کابل‌ها، GPS، DMC، LRF، بالابرها و سیستم‌های لرزه‌ای ارائه می‌کند. در بسیاری از محصولات نظامی استفاده از تجهیزاتی با برخورداری از این استاندارد الزامی است.

استاندارد BS5839

استاندارد BS5839 شامل دستورالعمل‌هایی در زمینه سیستم‌های اعلام حریق و دزدگیر ساختمان‌ها است. برخی از مهم‌ترین موارد مرتبط با استاندارد BS5839 عبارتند از:

استاندارد BS5839 دستورالعمل‌های بسیاری را شامل می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• هر طبقه از ساختمان باید روی یک زون مستقل و جدا قرار گیرد، مگر آنکه متراژ آن بیش از ۲۰۰۰ متر مربع باشد.
• در آشپزخانه حتماً باید از دتکتور HF استفاده شود.
• در موتورخانه و آسانسورها قرارگیری و نصب دتکتور دودی و حرارتی اجباری است.
• دتکتور سقف حیاط خلوت و یا خرپشته، موتورخانه و آسانسورها باید یک زون مستقل داشته باشد.
• در پارکینگ استفاده از دتکتور HR واجب و ضروری است.

استاندارد BS-EN54

استاندارد BS –EN54 یکی دیگر از استانداردهای اعلام حریق است که در اروپا یک استاندارد اجباری محسوب می‌شود. این استاندارد مرتبط با حوزه تشخیص آتش‌سوزی و اعلام حریق است. هدف از این استاندارد، ایجاد یک معیار و استاندارد یکپارچه است که بتواند محصولات و سیستم‌های این حوزه را سنجیده و قابلیت اطمینان آن‌ها را تأیید کند. استاندارد BS-EN54 منطبق با قوانین کلی ساخت محصولات ایمنی در اتحادیه اروپا است. بر اساس این استاندارد اعلام حریق، دو گواهینامه برای محصولات صادر می‌شود که عبارتند از:

• گواهینامه محصول که عملکرد ثابت محصول را گواهی می‌کند.
• گواهینامه FP که عملکرد محصول را تأیید می‌کند.

نتیجه‌گیری:

استانداردهای اعلام حریق شامل گواهینامه‌ها، قوانین، الزامات و آیین‌نامه‌هایی است که به صورت بین‌المللی و با توجه به سیاست‌های حفظ جان و مال انسان‌ها و محیط زیست از سوی نهادهای آتش نشانی تعیین می‌شوند. هر کشوری ممکن است استانداردهای خاص خود را داشته باشد و یا آیین نامه‌ها و استانداردهای بین‌المللی را لازم‌الاجرا بداند. همه استانداردهای اعلام حریق از قوانین و دستورالعمل‌های مرجع استفاده می‌کنند. اگرچه طراحی و نصب سیستم اعلام حریق و اطفا حریق جزء قوانین کشوری نیست، اما تعبیه آن در بسیاری از ساختمان‌ها ضروری بوده و می‌تواند خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی را به شکل قابل توجهی کاهش داده و کنترل کند.

سؤالات متداول استانداردهای اعلام حریق